“Η αγάπη μου ήταν ο κόσμος και το Σαράγιεβο ήταν το δώρο που ο κόσμος μου είχε χαρίσει...” η φράση από το Ρόδο του Σαράγιεβο, ένα ..
βαθιά προσωπικό ταξίδι βαλμένο στο χαρτί, είναι μ' έναν ουσιαστικό (κι άρα όχι άμεσα ή ανέξοδα εργαλειακό) τρόπο βαθιά πολιτική, παρόλο που, ή ίσως ακριβώς επειδή, περιγράφει έναν έρωτα ανάμεσα σε δυο διαφορετικούς ανθρώπους στον πολυεθνικό Σαράγιεβο του 19ου αιώνα. Ρόδο που έγινε αντιπολεμικό σήμα στην άσφαλτο χρόνια μετά, θυμίζοντας την μεγαλύτερη σύγχρονη πολεμική πολιορκία, σε μια πόλη γεμάτη νεκροταφεία στην οποία ο θάνατο πάει “για να χαρεί” (MagicDeSpell), για να θυμηθούμε τους στίχους που τιμούν, με αφορμή το Σαράγιεβο, κάθε πόλη που αλέστηκε από τα σαγόνια της ιστορίας.
Πόλη που συστέγασε αρμονικά τις μεγαλύτερες θρησκείες και τους πιο διαφορετικούς πολιτισμούς, συγκατοίκηση που μπορούσε ν' ανθήσει σαν το ανθεκτικό αγριόχορτο στην περιοχή χάρη στις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής, δίχως αυτό να αίρει άλλα μειονεκτήματά τους. Συγκατοίκηση που έσβησε κάτω από τις ποικιλώνυμες μπότες ενός κόσμου που σωστά αναζητούσε την δυνατότητα της λευθεριάς του για να την αποδώσει αμέσως μετά σε λάθος χέρια και να την συνδέσει με λάθος προτεραιότητες.
Αλλά και συγκατοίκηση που άφησε πίσω της συμβολικά “ρόδα” όπως οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και σημαντικές πολιτικές πράξεις όπως η Διακήρυξη των Μουσουλμάνων του Σαράγιεβο τον Οκτώβρη του 1944.
Γιατί η ανάδειξη αυτού του αδίκως ξεχασμένου πολιτικού συμβάντος είναι, ιδίως σήμερα, πραγματικά σημαντική; Ίσως γιατί ο πανικός ενός κόσμου που αλλάζει άρδην δίχως να μεταβάλλεται συνδυάζεται με την οργή ενός κόσμου που ακόμη προσπαθεί να θυμίσει συχνά άτσαλα μα ως πάντοτε πολύτιμο μάθημα, πως δεν μπορεί να υπάρχει ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη. Ίσως γιατί ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους εθνικισμούς, ανεξάρτητα αν πρόκειται για τον «θρησκευτικής έμπνευσης εθνικισµό” (Καστοριάδης), των τζιχαντιστών αυτήν την φορά, ή τον φυλετικό εθνικισμό των ακροδεξιών κινημάτων κυρίως της Δύσης, δημιουργεί αφορμές για επιστροφή στην μεταβαλλόμενη στις μεταμφιέσεις της μα πανταχού παρούσα βαρβαρότητα.
Κι όλα αυτά αιώνες μετά τις πυρκαγιές εναντίον εσωτερικών κι εξωτερικών “αλλόθρησκων” του Μεσαίωνα που κάνει πως ξεχνά η “πολιτισμένη” Ευρώπη, (όμοια με τους “έλληνες χριστιανούς” εθνικιστές που ωρύονται από αποτροπιασμό μπροστά στους αποκεφαλισμούς των Δυτικών από τους “βάρβαρους μουσουλμάνους” αλλά καλύπτουν με σιωπή τα κομμένα κεφάλια των “αλλόθρησκων” του εμφυλίου και τις κρατικές αποζημιώσεις στην... κοιτίδα των “πολιτισμένων” που τα συνόδευαν).
Κι ακόμη ίσως γιατί όλα τα παραπάνω σχετίζονται, ρίχνοντας επιπλέον μπιτόνια με βενζίνη στην πλανητική φωτιά, με την πριμοδότηση των μονοπολιτισμών ή με τον κακοφορμισμό ενός απολίτικου “καταναλωτικού” πολυπολιτισμού, που καταλήγει συρραφή από κοινοτισμούς και γκέτο, ανεξάρτητα αν πρόκειται για την µυθοποίηση των πολύφερνων Δυτικών αξιών στις οποίες πόρρω απέχει η θεωρία από την πράξη όπως γνωρίζει ο βάρβαρα “κουρσεμένος” από την Δύση πλανήτης, είτε “της Αραβικής ιστορίας όπου για κάποιους που δρουν από μικρόνοια ή ιδιοτέλεια πατερναλιστικά ώστε οι λαοί να μην ωριμάσουν ποτέ αποδεχόμενοι τις ευθύνες τους, οι Άραβες “ήταν, για 13 αιώνες, αγνά λευκά περιστεράκια/ κι όλα τα δεινά που υπέφεραν, τους τα προξένησε η ∆υτική αποικιοκρατία κι όχι και δικές τους, ταξικές ανάμεσα σε άλλα, αντιθέσεις κι αντιφάσεις.”
Στα ιστορικά αυτά όρια όπου όλο και περισσότερο οι όχθες ανταγωνίζονται το ποτάμι στην ορμή (για να θυμηθούμε τον Μπρεχτ) και η πριμοδότηση ενός θρησκευτικού πολέμου προωθείται από διάφορες πλευρές για να καλύψει τα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά αίτια δυσλειτουργίας του κόσμου, η ανάδειξη της Διακήρυξης του Σαράγιεβο υπενθυμίζει πως δεν είναι οι άνθρωποι, “τα κοινωνικά υποκείμενα”, υποχείρια μονάχα της θρησκείας, αλλά και των ιστορικών συνθηκών που διαμορφώνουν συνθήκες κοινωνικής φιλελευθεροποίησης κι αλληλεγγύης ή αντίθετα “τοπικισμών” και θρησκευτικών (και όχι μόνο...) φανατισμών.
Οι μουσουλμάνοι διανοούμενοι του Σαράγιεβο που, 70 χρόνια πριν, ορθώθηκαν εναντίον της προδοτικής Ustace (κάθε τόπος κι οι δοσίλογοι του) και στάθηκαν στο πλευρό των εβραίων και χριστιανών αδερφών τους με μέγιστο προσωπικό κίνδυνο, υπενθυμίζουν εμφατικά αυτές τις αλήθειες ανανεώνοντας το στοίχημα για μια άλλη ανθρωπότητα στην οποία η διαφορά δεν θα θεωρείται αμάρτημα ούτε κι αυτοσκοπός, και άρα δεν θα γίνεται αποδεκτή μονάχα αν καταναλώνεται και καταναλώνει, ούτε και θα κυνηγιέται αν ξεβολεύει τον “καλοβολεμένο” ανθρωπισμό μας. Ακόμη (κι ας είναι οικτρή μειοψηφία όσοι το κατανοούν παρά τα δήθεν ριζοσπαστικά ρεύματα στην κοινωνία) υπενθυμίζουν εμφατικά την ανάγκη να δημιουργηθεί “κάποτε” (το συντομότερο δυνατόν πια...) μια πολιτική τάξη στην οποία “ο/η πολιτικός δεν θα έχει μονάχα εχθρούς και υποχείρια” (ίσως είναι η πιο φοβερή, η πιο πυκνή πολιτικά φράση του Νίτσε...) κι ο/η πολίτης δεν θα είναι εθελόδουλος ή παρείσακτος.
Γι' αυτούς τους λόγους η 12η Οκτώβρη θα πρέπει να υιοθετηθεί, (μπορεί δειλά τα πρώτα χρόνια, πιο συνειδητά αργότερα), ως Πανευρωπαϊκή Ημέρα Διαθρησκευτικής ή Διαπολιτισμικής Συνεργασίας, απαντώντας στα ανθρωποειδή που προσβάλλουν το σύνολο της ανθρωπότητας, “αποκεφαλίζοντας” ιδέες, θρησκείες, ή, ακόμη περισσότερο, “άλλα” πλάσματα κι ανθρώπους...
* Φωτογραφία: Μουσουλμάνα καλύπτει το κίτρινο αστέρι της Εβραίας γειτόνισσάς της με τον φερετζέ της για να την προστατέψει από σύλληψη. Σαράγεβο, πρώην Γιουγκοσλαβία (1941)
Πηγή: tvxs.gr/Ελένη Καρασαββίδου
Πόλη που συστέγασε αρμονικά τις μεγαλύτερες θρησκείες και τους πιο διαφορετικούς πολιτισμούς, συγκατοίκηση που μπορούσε ν' ανθήσει σαν το ανθεκτικό αγριόχορτο στην περιοχή χάρη στις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής, δίχως αυτό να αίρει άλλα μειονεκτήματά τους. Συγκατοίκηση που έσβησε κάτω από τις ποικιλώνυμες μπότες ενός κόσμου που σωστά αναζητούσε την δυνατότητα της λευθεριάς του για να την αποδώσει αμέσως μετά σε λάθος χέρια και να την συνδέσει με λάθος προτεραιότητες.
Αλλά και συγκατοίκηση που άφησε πίσω της συμβολικά “ρόδα” όπως οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και σημαντικές πολιτικές πράξεις όπως η Διακήρυξη των Μουσουλμάνων του Σαράγιεβο τον Οκτώβρη του 1944.
Γιατί η ανάδειξη αυτού του αδίκως ξεχασμένου πολιτικού συμβάντος είναι, ιδίως σήμερα, πραγματικά σημαντική; Ίσως γιατί ο πανικός ενός κόσμου που αλλάζει άρδην δίχως να μεταβάλλεται συνδυάζεται με την οργή ενός κόσμου που ακόμη προσπαθεί να θυμίσει συχνά άτσαλα μα ως πάντοτε πολύτιμο μάθημα, πως δεν μπορεί να υπάρχει ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη. Ίσως γιατί ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους εθνικισμούς, ανεξάρτητα αν πρόκειται για τον «θρησκευτικής έμπνευσης εθνικισµό” (Καστοριάδης), των τζιχαντιστών αυτήν την φορά, ή τον φυλετικό εθνικισμό των ακροδεξιών κινημάτων κυρίως της Δύσης, δημιουργεί αφορμές για επιστροφή στην μεταβαλλόμενη στις μεταμφιέσεις της μα πανταχού παρούσα βαρβαρότητα.
Κι όλα αυτά αιώνες μετά τις πυρκαγιές εναντίον εσωτερικών κι εξωτερικών “αλλόθρησκων” του Μεσαίωνα που κάνει πως ξεχνά η “πολιτισμένη” Ευρώπη, (όμοια με τους “έλληνες χριστιανούς” εθνικιστές που ωρύονται από αποτροπιασμό μπροστά στους αποκεφαλισμούς των Δυτικών από τους “βάρβαρους μουσουλμάνους” αλλά καλύπτουν με σιωπή τα κομμένα κεφάλια των “αλλόθρησκων” του εμφυλίου και τις κρατικές αποζημιώσεις στην... κοιτίδα των “πολιτισμένων” που τα συνόδευαν).
Κι ακόμη ίσως γιατί όλα τα παραπάνω σχετίζονται, ρίχνοντας επιπλέον μπιτόνια με βενζίνη στην πλανητική φωτιά, με την πριμοδότηση των μονοπολιτισμών ή με τον κακοφορμισμό ενός απολίτικου “καταναλωτικού” πολυπολιτισμού, που καταλήγει συρραφή από κοινοτισμούς και γκέτο, ανεξάρτητα αν πρόκειται για την µυθοποίηση των πολύφερνων Δυτικών αξιών στις οποίες πόρρω απέχει η θεωρία από την πράξη όπως γνωρίζει ο βάρβαρα “κουρσεμένος” από την Δύση πλανήτης, είτε “της Αραβικής ιστορίας όπου για κάποιους που δρουν από μικρόνοια ή ιδιοτέλεια πατερναλιστικά ώστε οι λαοί να μην ωριμάσουν ποτέ αποδεχόμενοι τις ευθύνες τους, οι Άραβες “ήταν, για 13 αιώνες, αγνά λευκά περιστεράκια/ κι όλα τα δεινά που υπέφεραν, τους τα προξένησε η ∆υτική αποικιοκρατία κι όχι και δικές τους, ταξικές ανάμεσα σε άλλα, αντιθέσεις κι αντιφάσεις.”
Στα ιστορικά αυτά όρια όπου όλο και περισσότερο οι όχθες ανταγωνίζονται το ποτάμι στην ορμή (για να θυμηθούμε τον Μπρεχτ) και η πριμοδότηση ενός θρησκευτικού πολέμου προωθείται από διάφορες πλευρές για να καλύψει τα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά αίτια δυσλειτουργίας του κόσμου, η ανάδειξη της Διακήρυξης του Σαράγιεβο υπενθυμίζει πως δεν είναι οι άνθρωποι, “τα κοινωνικά υποκείμενα”, υποχείρια μονάχα της θρησκείας, αλλά και των ιστορικών συνθηκών που διαμορφώνουν συνθήκες κοινωνικής φιλελευθεροποίησης κι αλληλεγγύης ή αντίθετα “τοπικισμών” και θρησκευτικών (και όχι μόνο...) φανατισμών.
Οι μουσουλμάνοι διανοούμενοι του Σαράγιεβο που, 70 χρόνια πριν, ορθώθηκαν εναντίον της προδοτικής Ustace (κάθε τόπος κι οι δοσίλογοι του) και στάθηκαν στο πλευρό των εβραίων και χριστιανών αδερφών τους με μέγιστο προσωπικό κίνδυνο, υπενθυμίζουν εμφατικά αυτές τις αλήθειες ανανεώνοντας το στοίχημα για μια άλλη ανθρωπότητα στην οποία η διαφορά δεν θα θεωρείται αμάρτημα ούτε κι αυτοσκοπός, και άρα δεν θα γίνεται αποδεκτή μονάχα αν καταναλώνεται και καταναλώνει, ούτε και θα κυνηγιέται αν ξεβολεύει τον “καλοβολεμένο” ανθρωπισμό μας. Ακόμη (κι ας είναι οικτρή μειοψηφία όσοι το κατανοούν παρά τα δήθεν ριζοσπαστικά ρεύματα στην κοινωνία) υπενθυμίζουν εμφατικά την ανάγκη να δημιουργηθεί “κάποτε” (το συντομότερο δυνατόν πια...) μια πολιτική τάξη στην οποία “ο/η πολιτικός δεν θα έχει μονάχα εχθρούς και υποχείρια” (ίσως είναι η πιο φοβερή, η πιο πυκνή πολιτικά φράση του Νίτσε...) κι ο/η πολίτης δεν θα είναι εθελόδουλος ή παρείσακτος.
Γι' αυτούς τους λόγους η 12η Οκτώβρη θα πρέπει να υιοθετηθεί, (μπορεί δειλά τα πρώτα χρόνια, πιο συνειδητά αργότερα), ως Πανευρωπαϊκή Ημέρα Διαθρησκευτικής ή Διαπολιτισμικής Συνεργασίας, απαντώντας στα ανθρωποειδή που προσβάλλουν το σύνολο της ανθρωπότητας, “αποκεφαλίζοντας” ιδέες, θρησκείες, ή, ακόμη περισσότερο, “άλλα” πλάσματα κι ανθρώπους...
* Φωτογραφία: Μουσουλμάνα καλύπτει το κίτρινο αστέρι της Εβραίας γειτόνισσάς της με τον φερετζέ της για να την προστατέψει από σύλληψη. Σαράγεβο, πρώην Γιουγκοσλαβία (1941)Πηγή: tvxs.gr/Ελένη Καρασαββίδου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου