Η πρώτη μεγάλη ήττα - Οι διαδηλώσεις, τα δακρυγόνα, το ξύλο κάνουν τον γύρο του κόσμου και γκρεμίζουν την εικόνα που έκτισε ο πρωθυπουργός της Τουρκία

Τρίτη 04 Ιουνίου 2013

Τα πλάνα με τις διαδηλώσεις, τα δακρυγόνα και το ξύλο κάνουν τον γύρο του κόσμου και γκρεμίζουν την εικόνα που έχτιζε μεθοδικά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Οι ταραχές στην... πλατεία Ταξίμ είναι η πρώτη επικοινωνιακή ήττα για τον ισλαμιστή ηγέτη, ο οποίος κυριάρχησε, χωρίς σοβαρό αντίπαλο, επί μια 10ετία στην Τουρκία.

«Βλέπουμε μια "Τουρκική Ανοιξη"; Ενας τέτοιος χαρακτηρισμός θα ήταν υπερδραματοποίηση. Αλλά το κύμα των λαϊκών διαμαρτυριών στην Ταξίμ είναι η πρώτη δημόσια ήττα της εικόνας του πανίσχυρου ηγέτη που προβάλλει ο Ερντογάν» γράφει ο Μουράτ Γετκίν στη «Hurriyet».
Οι βίαιες ταραχές ξεκίνησαν με αφορμή την καταστροφή ενός μικρού πάρκου στην Κωνσταντινούπολη, αλλά γρήγορα εξελίχθηκαν σε διαμαρτυρίες για τον αυταρχισμό του Ερντογάν και την ισλαμοποίηση της χώρας από την κυβέρνησή του.

Φυσικά, η πλατεία Ταξίμ δεν είναι Ταχρίρ. Ούτε ο Ερντογάν Μουμπάρακ. Ο 59χρονος πρωθυπουργός εκλέγεται ξανά και ξανά με μεγάλες πλειοψηφίες και είναι σήμερα μακράν ο πιο δημοφιλής πολιτικός στην Τουρκία.

Αλλά μερικοί - ανάμεσά τους και πρώην οπαδοί του - τον κατηγορούν όλο και περισσότερο για αυταρχισμό, φίμωση των ΜΜΕ, «καπέλωμα» στους κρατικούς θεσμούς και τοποθέτηση της θρησκείας στο κέντρο της πολιτικής, κατά παράβαση του κοσμικού Συντάγματος της Τουρκίας.

«Αν ήταν στο χέρι του, ο Ερντογάν θα ήθελε να φοράω μαντίλα στο κεφάλι» είπε στο Reuters η Τούγκμπα Μπιτίκτας. Η 25χρονη άνεργη πτυχιούχος ήταν ανάμεσα στο πλήθος που φώναζε αντικυβερνητικά συνθήματα, στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, αργά το Σάββατο.

Ο Ερντογάν κατηγόρησε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης (CHP) ότι υποδαυλίζει τις διαδηλώσεις. Αλλοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι προειδοποίησαν ότι οι ταραχές ανοίγουν τον δρόμο για επέμβαση του στρατού, όπως συνέβη στο παρελθόν.

Αλλά οι διαδηλωτές προέρχονται από όλους τους πολιτικούς χώρους. Πολλοί είναι εντυπωσιακά νέοι, υπάρχουν όμως και ηλικιωμένοι, κάποιοι από αυτούς απροκάλυπτα θρησκευόμενοι.

Ανάμεσά τους είναι ομοφυλόφιλοι, Αρμένιοι, αναρχικοί και άθεοι. Αυτό που τους ενώνει είναι η κοινή αίσθηση ότι ο απολυταρχικός Ερντογάν είναι αποφασισμένος να επιβάλει την ισλαμική κοσμοθεωρία του χωρίς να τους ρωτήσει. Και μαζεύονται για να διαμαρτυρηθούν σε έναν τόπο με συμβολική σημασία για τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους.

Ενώ άλλες πλατείες της Κωνσταντινούπολης ενσαρκώνουν το μεγαλείο της ισλαμικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Ταξίμ αποτίει φόρο τιμής στα κοσμικά ιδεώδη της Δημοκρατίας που ιδρύθηκε το 1923 από τον Κεμάλ Ατατούρκ.

Πιο πρόσφατα, η πλατεία έγινε τόπος σφαγής 40 αριστερών διαδηλωτών, την Πρωτομαγιά του 1977.

«Η Ταξίμ έχει τεράστια σημασία για διαφορετικούς κύκλους... Η απόφαση να την αναπλάσουν χωρίς πραγματική κοινωνική συναίνεση, και μάλιστα για να προβληθεί εκεί ο παλιός οθωμανικός στρατώνας και να χτιστεί εμπορικό κέντρο και ένα τζαμί εξόργισε πολύ κόσμο» λέει ο Εγιούπ Μουχτσού από το Επιμελητήριο Αρχιτεκτόνων.

Προηγήθηκαν νόμοι που περιορίζουν τις πωλήσεις αλκοόλ, τα δημόσια φιλιά και την αντισύλληψη. Και ενώ αυξάνονται τα κρούσματα αυταρχισμού με τις συλλήψεις δημοσιογράφων, δικηγόρων και πανεπιστημιακών, ήρθε και η χρήση της σκληρής αστυνομικής βίας απέναντι στους ειρηνικούς διαδηλωτές. Κάπως έτσι ο «σουλτάνος» Ερντογάν τούς βρήκε όλους απέναντι.

«Είναι η πρώτη φορά τα τελευταία 10 χρόνια που η κυβέρνηση του Ερντογάν δέχεται τόσο σκληρή κριτική από τόσο πολλούς πολίτες» λέει ο Χουσεΐν Μπαγκσί, του τμήματος Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Αγκυρας.

«Ο Ερντογάν έχει αναμειχθεί σε μεγάλο βαθμό στη ζωή του κόσμου... Θέλει να φέρει τον ισλαμιστικό τρόπο σκέψης στην καθημερινή ζωή των Τούρκων. Αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό, ιδιαίτερα μετά τις κεμαλικές μεταρρυθμίσεις πριν από 90 χρόνια. (...) Η Τουρκία αντιδρά για να μην εξελιχθεί η χώρα σε ισλαμιστικό κράτος» εκτιμά ο Μπαγκσί.

«Οι διαδηλώσεις δείχνουν ότι η τουρκική δημοκρατία ωριμάζει και ότι η κοινωνία των πολιτών έχει αρχίσει να ριζώνει. Οι διαδηλωτές αποφεύγουν τη βία, καθαρίζουν τα σκουπίδια έπειτα από κάθε επεισόδιο, έχουν δημιουργήσει ειδικές ζώνες περίθαλψης των τραυματιών... κυριαρχεί ένα αίσθημα αλληλεγγύης και αυτοπεποίθησης. Οι εμπνευσμένες από την Ευρωπαϊκή Ενωση μεταρρυθμίσεις που μπολιάστηκαν στη χώρα έστρωσαν τον δρόμο. Ο Ερντογάν ίσως θα πρέπει να αναρωτιέται αν έπεσε θύμα της ίδιας της επιτυχίας του...» σχολιάζει ο «Economist». ΠΗΓΗ:ΒΗΜΑ
Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 3 Ιουνίου 2013