ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 15 ΜΑΙΟΥ 2009

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΠΟΛΥΤΡΟΠΟ)

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη (90-110 λέξεις) του κειµένου που σας δόθηκε. Μονάδες 25 Στο δοκίµιό σχολιάζεται η διαφωτιστική δύναµη του βιβλίου σε σκοτεινές εποχές. Αρχικά διαπιστώνεται η διαλεκτική σχέση που τα βιβλία επιβάλλουν στους αναγνώστες τους αφού προσφέρουν ποικιλία ακόµη και αντίθετων ιδεών. Παράλληλα ο κόσµος των βιβλίων είναι κόσµος συγκροτηµένα «δηµοκρατικός» όπου οι αυθεντίες κρίνονται και οι «άριστοι» διακρίνονται χωρίς να εξανδραποδίζουν. Αυτή η αξία του βιβλίου γίνεται εντονότερη σε περιόδους ολοκληρωτισµού που υπηρετούνται και από τα ΜΜΕ, οπότε τα βιβλία ή λογοκρίνονται ή παραµένουν εγγύηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. .ιότι τα υπόλοιπα µέσα χρησιµοποιούνται για να χειραγωγήσουν τους πολίτες ενώ το προπαγανδιστικό βιβλίο εκτίθεται. Τότε το βιβλίο, µόνη ελπίδα, «δεν κυβερνά-απλώς- τον κόσµο» αλλά γίνεται φυλαχτό της ανθρώπινης τελείωσης και του ανθρωπιστικού ιδανικού. Β1. Να αναπτύξετε σε µία παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόµενο του παρακάτω αποσπάσµατος του κειµένου: «…µε το ένα βιβλίο ν’ ανασκευάζει ή να πολεµάει τα’ άλλο, όλα µαζί σε γυµνάζουν στη διαδικασία του διαλόγου…». Μονάδες 10 Τα βιβλία µε την ποικιλία των απόψεων που καταγράφουν προτρέπουν τους αναγνώστες όχι απλώς να αφοµοιώσουν ιδέες και γνώµες, αλλά να προβούν σε εσωτερικό διάλογο και να ασκήσουν κριτική σε αυτές, ώστε να διαµορφώσουν αυτόβουλα τις πεποιθήσεις και την προσωπικότητά τους. Η µόρφωση, τότε, αποτελεί άµεση απόρροια της δηµιουργικής ανάγνωσης, ενός ανθρώπου που µυείται στην ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και στη δηµοκρατία των απόψεων. Παράλληλα ο αναγνώστης µαθαίνει ότι η αλήθεια είναι πολλαπλή, ότι δεν ισχύει µόνο η δική του αλήθεια δίδαγµα πολύτιµο κατά της πνευµατικής µονοµέρειας και τύφλωσης. Το βιβλίο, λοιπόν, καταρρίπτει κάθε µορφής αυθεντία και καλεί τον άνθρωπο να υπερασπιστεί το αυτεξούσιό του και να συνυπάρξει αρµονικά µέσα στην πολύχρωµη συλλογικότητα. Β2.α) Ο συγγραφέας χρησιµοποιεί ως τρόπο πειθούς και την επίκληση στην αυθεντία. Να εντοπίσετε το συγκεκριµένο τρόπο πειθούς στο κείµενο και να αιτιολογήσετε τη χρήση του. Μονάδες 4 Η επίκληση στην αυθεντία εντοπίζεται στη φράση: «Ο Βολταίρος είχε πει κάποτε πως τον κόσµο τον κυβερνάνε τα βιβλία». Η φράση αποτελεί επίκληση στην αυθεντία διότι αναφέρεται το όνοµα και η κρίση ενός κορυφαίου .ιαφωτιστή. Η χρήση της αυθεντίας συµβάλλει στη συνοχή και συνεκτικότητα του κειµένου, αφού τεκµηριώνει / επικυρώνει το συλλογισµό του Τερζάκη ότι «το βιβλίο είναι η µόνη ελπίδα», ενώ ο συγγραφέας µε έξοχη επιδοτική αντίθεση δείχνει ότι σήµερα έχει έναν ακόµη σηµαντικότερο ρόλο: είναι «το γκόλφι της ανθρωπιάς». .ς αυθεντία δίνει κύρος στις απόψεις του συγγραφέα και ασκεί πειθώ στους αναγνώστες. β) Να βρείτε τέσσερα παραδείγµατα µεταφορικής χρήσης του λόγου µέσα από το κείµενο που σας δόθηκε. Μονάδες 4 Χαρακτηριστικές µεταφορές που εντοπίζονται στο δοκίµιο είναι: το βιβλίο σου προτείνει έναν πόλεµο έντιµο ηθική υγεία (άνθρωπος) ετερόφωτος, ετεροκίνητος σε γυµνάζουν στη διαδικασία του διαλόγου 2 «δηµοκρατία των γραµµάτων» οι άριστοι διαλάµπουν (το βιβλίο) αναδίνει αποφορά η ζώνη που περιβάλλει την αγνότητα του βιβλίου γκόλφι ανθρωπιάς κ.λ.π Β3. α) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ µ ο για καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις: ετερόφωτος, ελέγξιµος, ευθύνη, ελεύθερη, αδυναµία. Μονάδες 5 ετερόφωτος = ανεξάρτητος, αυτεξούσιος, αυτόνοµος, αυτόφωτος ελέγξιµος = ανεξέλεγκτος, ασύδοτος, αναπόδεικτος, ανεξακρίβωτος ευθύνη = ανευθυνότητα, αµέλεια, αδιαφορία, προχειρότητα, επιπολαιότητα ελεύθερη = χειραγωγηµένη, υποταγµένη, κυριαρχηµένη αδυναµία = ισχύς, εξουσία, δύναµη β) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ µ ο για καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις: αρετή, γνώµη, ισχύς, περιφρουρώ, φρόνηµα. Μονάδες 5 αρετή = προτέρηµα, χάρισµα, αξία, τελειότητα, προσφορά, όφελος, ωφέλεια γνώµη = άποψη, κρίση, θέση, αντίληψη, πεποίθηση ισχύς = εξουσία, δύναµη, επιβολή περιφρουρώ = διαφυλάσσω, προστατεύω, προφυλάσσω φρόνηµα = σκέψη, ιδεολογία, πεποιθήσεις Β4. Να αναγνωριστεί το είδος της σύνταξης (ενεργητικής ή παθητικής) στις παρακάτω προτάσεις και να µετατραπεί η καθεµιά σύνταξη στην αντίθετή της: α) «…γιατί εδώ την αυθεντία, όταν κι’ όπου υπάρχει, µε τρόπο πάντως ελέγξιµο, δεν την περιφρουρεί καµµιά αστυνοµική δύναµη.» β) «Η µάχη του ανθρώπου δεν θα χαθεί ενόσω θα υπάρχει καταφυγή του Λόγου, το βιβλίο». Μονάδες 6 α) «…γιατί εδώ την αυθεντία, όταν κι’ όπου υπάρχει, µε τρόπο πάντως ελέγξιµο, δεν την περιφρουρεί καµµιά αστυνοµική δύναµη.» η σύνταξη είναι ενεργητική η παθητική µετατροπή: « …γιατί η αυθεντία όταν και όπου υπάρχει, µε τρόπο ελέγξιµο, δεν περιφρουρείται από καµµιά αστυνοµική δύναµη.» β) «Η µάχη του ανθρώπου δεν θα χαθεί ενόσω θα υπάρχει καταφυγή του Λόγου, το βιβλίο» η σύνταξη είναι παθητική η ενεργητική µετατροπή: « Ο άνθρωπος δε θα χάσει τη µάχη ενόσω θα υπάρχει καταφυγή του Λόγου, το βιβλίο». Γ. Συχνά παρατηρείται πολλοί µαθητές να καταστρέφουν τα σχολικά τους βιβλία στα προαύλια των σχολείων κατά το τέλος του σχολικού έτους. Σε άρθρο που θα δηµοσιευθεί στη σχολική σας εφηµερίδα να αιτιολογήσετε το παραπάνω φαινόµενο και να αναφερθείτε στους τρόπους που θα συµβάλουν στην αρµονική συνύπαρξη του βιβλίου µε τα ηλεκτρονικά µέσα πληροφόρησης και γνώσης (500-600 λέξεις). Μονάδες 40 3 « Το σχολικό ολοκαύτωµα των βιβλίων» (Εισαγωγή) Τώρα που τελειώνει το σχολικό έτος στα προαύλια των σχολείων θα επαναληφθούν σκηνές συχνές –και για πολλούς πικρές: τα βιβλία της χρονιάς που πέρασε θα ριχτούν στην πυρά, σε µια ιδιότυπη και αταίριαστη «γιορτή». Πρόκειται για µια σχεδόν πρωτόγονη τελετή της νεότητας συµβολική της ρήξης µε τον κόσµο του σχολείου που αντιπροσωπεύει µία καταπιεστική καθηµερινότητα, γεγονός που πρέπει να προβληµατίσει όσους σχεδιάζουν, οργανώνουν ή υπηρετούν την εκπαιδευτική διαδικασία. κύριο µέρος α) οι αιτίες • το βιβλίο αντιπροσωπεύει τη σχολική καταπίεση, καθώς είναι συνυφασµένο µε τις σχολικές υποχρεώσεις, οπότε η καταστροφή του γίνεται κίνηση συµβολική της απελευθέρωσης, λυτρωτική πράξη • συχνά η εµφάνιση/ µορφή και το περιεχόµενο των σχολικών εγχειριδίων είναι απωθητικά για τους µαθητές. Κακή ποιότητα εκτύπωσης, εικόνων περιεχόµενο δυσνόητο, γλώσσα ξύλινη και ξένη, παρωχηµένες γνώσεις • η ίδια η µελέτη, η ανάγνωση αντιµετωπίζεται χρησιµοθηρικά το βιβλίο είναι το εργαλείο της επιτυχίας και όχι της µόρφωσης. Η απαίτηση της στείρας αποστήθισης αλλοιώνει τη σχέση του µαθητή µε το βιβλίο. Όταν, εποµένως ο στόχος επιτευχθεί αυτό θεωρείται περιττό.. • οι γενικότερες πολιτισµικές συνθήκες, η κοινωνία του θεάµατος και ο πολιτισµός της εικόνας έχουν διαρρήξει τη σχέση των νέων ανθρώπων µε την ανάγνωση. Άλλα µέσα, και όχι το βιβλίο, κυριαρχούν στις νεανικές επιλογές της επικοινωνίας και της διασκέδασης: η εικόνα της τηλεόρασης, οι πολλαπλές δυνατότητες του η/υ και του διαδικτύου, το κινητό τηλέφωνο β) τρόποι αρµονικής συνύπαρξης του βιβλίου µε τα ηλεκτρονικά µέσα Η νεολαία έχει το δικαίωµα και µαζί το χρέος να διαδραµατίσει έναν ουσιαστικό ρόλο στο παρόν και στο µέλλον του τόπου µας, της γης ολόκληρης. .εν επιτρέπεται να εκχωρεί το δικαίωµα να ονειρεύεται, να φαντάζεται, να συγκινείται, να αγωνίζεται να παραιτείται τελικά από τη διεκδίκηση του κόσµου. Χρειάζεται τη σπίθα, το ερέθισµα της γνώσης. Το βιβλίο είναι µια τέτοια σπίθα. Η ιστορία της ανθρωπότητας, κόσµοι πραγµατικοί και κόσµοι µαγικοί είναι αποθησαυρισµένοι στο βιβλίο. Ποιήµατα, διηγήµατα και µυθιστορήµατα, που έρχονται από το βάθος των αιώνων, υµνούν τη ζωή, µιλούν για τον έρωτα και τη φιλία, πλάθουν έναν καλύτερο κόσµο και δυναµώνουν τη θέλησή µας να αγωνιστούµε για να τον πετύχουµε. Θα ήταν απελπιστικά άδειο ένα σχολείο χωρίς βιβλία έστω και αν διέθετε την τελειότερη ηλεκτρονική υποδοµή. Ο κόσµος του βιβλίου δεν είναι αντίπαλος µε τον κόσµο της τεχνολογίας. Το χρέος του σχολείου και γενικότερα των φορέων της παιδείας είναι να υπερασπίσουν αυτή την αρµονία και την ισορροπία • το σχολείο διαθέτει και αξιοποιεί τα πολυµέσα, το διαδίκτυο, τους υπολογιστές. Παράλληλα διαθέτει και αξιοποιεί τη σχολική βιβλιοθήκη. Η σχέση µε τον η/υ διευκολύνει την εποπτεία, την ταχύτητα, τη διαδραστική επικοινωνία. Η σχέση µε το βιβλίο, σχεδόν σωµατική, διασώζει την ψυχική επαφή και τη γλωσσική καλλιέργεια • τα σύγχρονα µέσα διακινούν πληροφορίες και γνώσεις τα βιβλία επιτρέπουν την επιλογή, εµβάθυνση, κατανόηση. Ο δάσκαλος δείχνει και εκµεταλλεύεται αυτές τις διαφορές • Παράλληλα και έξω από τα τείχη του σχολείου απαιτείται η πολιτιστική πολιτική της κοινωνίας και της πολιτείας. Τα ηλεκτρονικά µέσα υπάρχουν και κυριαρχούν. Είναι το 4 βιβλίο που χρειάζεται την υποστήριξη των κοινωνικών φορέων και της πολιτείας: η προσιτή τιµή, οι εκδηλώσεις για το βιβλίο, οι λέσχες ανάγνωσης, οι εκθέσεις… • Οι πνευµατικοί άνθρωποι, οι φυσικοί δηµιουργοί των βιβλίων, συµµετέχουν σ’ αυτή την προσπάθεια. Με λόγο σύγχρονο αποδεικνύουν τη δυνατότητα της συνύπαρξης του βιβλίου και των ηλεκτρονικών µέσων Ο κόσµος του βιβλίου, είναι ένας κόσµος τέλειος, επειδή δηµιουργείται από τη σοφία, την ευαισθησία και το µόχθο του συγγραφέα: τα λογοτεχνικά βιβλία, τα επιστηµονικά, τα δοκίµια, οι βιογραφίες, οι ταξιδιωτικές εντυπώσεις- συνεισφέρουν ανάλογα στον πνευµατικό και γνωστικό πλούτο. Ας µην ξεχνάµε ότι το βιβλίο παραµένει –ακόµα και σήµερα, την εποχή των ηλεκτρονικών µέσων-το κυριότερο εργαλείο της µάθησης. Μέσα από τα βιβλία πραγµατοποιείται το γοητευτικό ταξίδι της γνώσης , της επιστηµονικής συγκρότησης.. Οι νέοι άνθρωποι έχουν ανάγκη τις ιδέες και το λόγo, έχουν ανάγκη το βιβλίο. (Σ.Σ Όπως είναι ευνόητο οι απαντήσεις είναι ολωσδιόλου ενδεικτικές σ’ ένα µάθηµα ελεύθερης δηµιουργίας, όπως το µάθηµα της νεοελληνικής γλώσσας, η ποικιλία των απαντήσεων δεν είναι απλώς επιτρεπτή αλλά και αναγκαία) (Σηµείωση: τα θέµατα είναι ενδιαφέροντα, περιέχουν σύγχρονο προβληµατισµό –παρά του ότι το δοκίµιο έρχεται από παλαιότερες εποχές- και θίγουν πληγές αλλά και ελπίδες σηµερινές. Ανήκουν σε όσα οι µαθητές έχουν επεξεργαστεί.)

kraxtis-gr.blogspot.com