ΚΥΡΙΑΚΗ 8 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2009
Το έκτακτο συνέδριο της ΝΔ, που πραγματοποιείται στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, δεν είναι το πρώτο στο είδος του. Από τότε που ο πολιτικός φορέας της συντηρητικής παράταξης απέκτησε χαρακτηριστικά σύγχρονου κόμματος, έχουν συγκληθεί άλλα δύο έκτακτα συνέδρια.
Αν σ΄ αυτά προστεθεί ένα προσυνέδριο, ένα συνέδριο «αρχών και θέσεων» και επτά τακτικά, ο συνολικός αριθμός φθάνει τα έντεκα από το 1977 μέχρι σήμερα. Πρόεδρος του κόμματος στην ιστορία των κομματικών συνεδρίων έχει εκλεγεί για πρώτη φορά ο Κώστας Καραμανλής στο τέταρτο συνέδριο του 1997. Θα είναι και η τελευταία, αν στο τρέχον συνέδριο αλλάξουν οι σχετικές καταστατικές αρχές, όπως όλα δείχνουν. Ολοι οι προηγούμενοι έχουν εκλεγεί από την Κοινοβουλευτική Ομάδα ή μεικτά εκλεκτορικά σώματα.
Το πρώτο έκτακτο συνέδριο συνήλθε λίγο μετά την εγκατάλειψη της αρχηγίας του κόμματος, χάριν της Προεδρίας της Δημοκρατίας, από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή (Μάιος 1980). Ηταν η εποχή του «ηπίου κλίματος», όταν ο Γ. Ράλλης είχε εκλεγεί αρχηγός και αναδειχθεί πρωθυπουργός.
Διχασμός
Η ΝΔ, ως το κόμμα του «ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού», όπως το είχε ορίσει ο ιδρυτής του, προκαλώντας αμηχανία στους συντηρητικούς-αντικομμουνιστές οπαδούς, διερχόταν τη φάση του διχασμού σε «ραλλικούς» και «αβερωφικούς».
Η ΝΔ, ως το κόμμα του «ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού», όπως το είχε ορίσει ο ιδρυτής του, προκαλώντας αμηχανία στους συντηρητικούς-αντικομμουνιστές οπαδούς, διερχόταν τη φάση του διχασμού σε «ραλλικούς» και «αβερωφικούς».
Ο Ράλλης ήταν ο συνεχιστής του ανανεωμένου καραμανλικού κόμματος, ενώ ο Ε. Αβέρωφ εκφραστής της παραδοσιακής Δεξιάς. Ο τελευταίος, σε μια πολύ χαρακτηριστική δήλωση αντιπαράθεσης, με τον εσωκομματικό αντίπαλό του, θα δηλώσει, μάλιστα, εκφραστής του «εθνικόφρονος φιλελευθερισμού»!
Στο συνέδριο οι δύο πτέρυγες συμβιβάστηκαν, εν όψει των εκλογών του Οκτωβρίου 1981. Η θύελλα θα ξεσπάσει μετά την εκλογική συντριβή. Με την επικράτηση του Ε. Αβέρωφ μετεκλογικά, θα γίνει ακόμη πιο δυσδιάκριτη η επίσημη ιδεολογική ταυτότητα του κόμματος. Ο αρχηγός θα είναι από τους τελευταίους πολιτικούς που θα επιμένει στον εμφυλιοπολεμικό διαχωρισμό των Ελλήνων σε εθνικόφρονες και μη!
Δεν θα προλάβει, όμως, ν΄ αποτυπώσει τα πιστεύω του σε συνεδριακά ντοκουμέντα. Χάνοντας τις εκλογικές αναμετρήσεις του 1985, θα χάσει και την προεδρία του κόμματος από τον Κ. Μητσοτάκη.
Ο νέος αρχηγός θα δώσει άλλη ταυτότητα στο κόμμα. Με φόντο τον διεθνή θρίαμβο του θατσερισμού και ρηγκανισμού, θα ονομάσει την παράταξη, στο δεύτερο συνέδριο του 1986, ως «φιλελεύθερη Νέα Δημοκρατία». Πλήρης η σύγχυση, αφού καταστατικά η ΝΔ εξακολουθεί να είναι κόμμα του «ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού», αλλά στις πολιτικές διακηρύξεις και την πρακτική νεοφιλελεύθερη.
Την αντίφαση θα επιχειρήσει να υπερβεί ο διάδοχός του Μ. Εβερτ στο τρίτο συνέδριο του 1994. Η ΝΔ επιστρέφει στον «ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό» και εξοβελίζει τον μητσοτακικό φιλελευθερισμό. Το όχημα, που χρησιμοποιεί, ονομάζεται «ειρηνική επανάσταση με αξιοπιστία». Ετσι επέρχεται πάλι η σύγχυση.
Μέσα σ΄ αυτό το θολό ιδεολογικό τοπίο ο Κώστας Καραμανλής έρχεται να λύσει τον γόρδιο δεσμό στα συνέδρια του 2000. Η ΝΔ γίνεται κόμμα του «μεσαίου χώρου» και «κοινωνικό κέντρο». Μόνο που αυτό δεν είναι ιδεολογική ταυτότητα, αλλά περιγραφή του εκλογικού σώματος στο οποίο απευθύνεται το κόμμα.
Διαχρονική, λοιπόν, η σύγχυση για την ιδεολογική ταυτότητα της ΝΔ, αν και ξεκάθαρη η φύση της, ως προς τα συμφέροντα που εκφράζει. Η σύγχυση, πάντως, δεν αναμένεται να διαλυθεί το τρέχον διήμερο. Θα πρέπει να περιμένουμε ακόμη...
Οι δύο εκδοχές του φιλελευθερισμού
Απρίλιος 1977 (Προσυνέδριο στη Χαλκιδική)
Η ΝΔ συζητά για πρώτη φορά περί καταστατικού και κανονισμών λειτουργίας του κόμματος. Το μοντέλο που ακολουθεί αποτυπώνεται στο κομματικό «έμβλημα». Αυτό είναι το πρόσωπο του ιδρυτή και αρχηγού Κ. Καραμανλή. Στο προσυνέδριο διακηρύσσει ο ίδιος:
Η ΝΔ συζητά για πρώτη φορά περί καταστατικού και κανονισμών λειτουργίας του κόμματος. Το μοντέλο που ακολουθεί αποτυπώνεται στο κομματικό «έμβλημα». Αυτό είναι το πρόσωπο του ιδρυτή και αρχηγού Κ. Καραμανλή. Στο προσυνέδριο διακηρύσσει ο ίδιος:
«Τα κόμματα για να εκπληρώσουν την αποστολή τους πρέπει: Πρώτον, να έχουν σαφή ιδεολογία και σταθερό προσανατολισμό. Δεύτερον, να κατέχονται από υψηλό αίσθημα ευθύνης. Τρίτον, να είναι δημοκρατικά οργανωμένα».
Μάιος 1979 (1ο συνέδριο στη Χαλκιδική )
Η ΝΔ αποκτά ιδεολογικές αρχές, όπως τις εισηγείται ο Κ. Καραμανλής. Περιλαμβάνονται στον νεοπαγή τότε όρο «ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός». Περιγράφονται ως αναγνώριση της ελευθερίας της αγοράς, με τη ρυθμιστική παρέμβαση του κράτους, χάρη της κοινωνικής δικαιοσύνης. Στο συνέδριο εγκρίνεται ακόμη το καταστατικό, οι κανονισμοί λειτουργίας των κομματικών οργανώσεων και καθορίζεται το έμβλημα (πυρσός).
Η ΝΔ αποκτά ιδεολογικές αρχές, όπως τις εισηγείται ο Κ. Καραμανλής. Περιλαμβάνονται στον νεοπαγή τότε όρο «ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός». Περιγράφονται ως αναγνώριση της ελευθερίας της αγοράς, με τη ρυθμιστική παρέμβαση του κράτους, χάρη της κοινωνικής δικαιοσύνης. Στο συνέδριο εγκρίνεται ακόμη το καταστατικό, οι κανονισμοί λειτουργίας των κομματικών οργανώσεων και καθορίζεται το έμβλημα (πυρσός).
Ιούνιος 1981 (Εκτακτο συνέδριο Δημοκρατίας)
Μετά τη μεταπήδηση του Κ. Καραμανλή στην Προεδρία της Δημοκρατίας και την εκλογή νέου αρχηγού (Γ. Ράλλης) συγκαλείται «εκλογικό» συνέδριο. Αντικείμενο το νέο πρόγραμμα του κόμματος, εν όψει των επερχόμενων εκλογών του Οκτωβρίου. Υποτίθεται ότι σ΄ αυτές δεν αναμετρώνται δύο κόμματα και κομματικά συστήματα, αλλά «δύο τρόποι ζωής» (διακήρυξη Ράλλη). Εκδηλώνεται ομοφωνία για το ιδεολογικό - πολιτικό στίγμα, που αναλαμβάνει να δώσει ο Μ. Εβερτ. Η ΝΔ, σύμφωνα μ΄ αυτό, αποτελεί τον συνεχιστή του προπολεμικού Λαϊκού Κόμματος, του μετεμφυλιακού Ελληνικού Συναγερμού και της προδικτατορικής ΕΡΕ.
Μετά τη μεταπήδηση του Κ. Καραμανλή στην Προεδρία της Δημοκρατίας και την εκλογή νέου αρχηγού (Γ. Ράλλης) συγκαλείται «εκλογικό» συνέδριο. Αντικείμενο το νέο πρόγραμμα του κόμματος, εν όψει των επερχόμενων εκλογών του Οκτωβρίου. Υποτίθεται ότι σ΄ αυτές δεν αναμετρώνται δύο κόμματα και κομματικά συστήματα, αλλά «δύο τρόποι ζωής» (διακήρυξη Ράλλη). Εκδηλώνεται ομοφωνία για το ιδεολογικό - πολιτικό στίγμα, που αναλαμβάνει να δώσει ο Μ. Εβερτ. Η ΝΔ, σύμφωνα μ΄ αυτό, αποτελεί τον συνεχιστή του προπολεμικού Λαϊκού Κόμματος, του μετεμφυλιακού Ελληνικού Συναγερμού και της προδικτατορικής ΕΡΕ.
Φεβρουάριος 1986 (2ο Συνέδριο στη Θεσσαλονίκη)
Τα ηνία της ΝΔ έχει αναλάβει ο Κ. Μητσοτάκης και στο επίκεντρο βρίσκεται η διαπάλη, ουσιαστικά, μεταξύ «ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού» και «νεοφιλελευθερισμού» (λειτουργία της αγοράς χωρίς παρεμβάσεις). Νικητής στο συνέδριο αναδεικνύεται ο δεύτερος, με παραχωρήσεις έναντι του πρώτου (παραμένει στις ιδεολογικές αρχές του κόμματος, αλλά εξοβελίζεται από το πολιτικό πρόγραμμα). Η εξέλιξη θεωρείται από την επίσημη κομματική ιστορία «εμπλουτισμός». Αποφασίζονται ακόμη αλλαγές στο καταστατικό και την κομματική οργάνωση (κυρίαρχα όργανα το Συνέδριο και η Κεντρική Επιτροπή).
Τα ηνία της ΝΔ έχει αναλάβει ο Κ. Μητσοτάκης και στο επίκεντρο βρίσκεται η διαπάλη, ουσιαστικά, μεταξύ «ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού» και «νεοφιλελευθερισμού» (λειτουργία της αγοράς χωρίς παρεμβάσεις). Νικητής στο συνέδριο αναδεικνύεται ο δεύτερος, με παραχωρήσεις έναντι του πρώτου (παραμένει στις ιδεολογικές αρχές του κόμματος, αλλά εξοβελίζεται από το πολιτικό πρόγραμμα). Η εξέλιξη θεωρείται από την επίσημη κομματική ιστορία «εμπλουτισμός». Αποφασίζονται ακόμη αλλαγές στο καταστατικό και την κομματική οργάνωση (κυρίαρχα όργανα το Συνέδριο και η Κεντρική Επιτροπή).
Ο ορισμός Καραμανλή
Ο κλασικός ορισμός του «ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού», όπως τον διατύπωσε ο Κ. Καραμανλής και υιοθετήθηκε ομόφωνα στο συνέδριο της Χαλκιδικής το 1979, είναι μια ιδεολογία που «βρίσκεται μεταξύ παραδοσιακού φιλελευθερισμού και δημοκρατικού σοσιαλισμού». Διέπεται από έξι αρχές - ιδέες: 1) του έθνους, 2) της ειρηνικής συμβίωσης των λαών, 3) της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, 4) της κοινωνικής δικαιοσύνης, 5) της ελεύθερης δημοκρατικής οικονομίας και 6) των πολιτιστικών δυνατοτήτων της χώρας.
Ο κλασικός ορισμός του «ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού», όπως τον διατύπωσε ο Κ. Καραμανλής και υιοθετήθηκε ομόφωνα στο συνέδριο της Χαλκιδικής το 1979, είναι μια ιδεολογία που «βρίσκεται μεταξύ παραδοσιακού φιλελευθερισμού και δημοκρατικού σοσιαλισμού». Διέπεται από έξι αρχές - ιδέες: 1) του έθνους, 2) της ειρηνικής συμβίωσης των λαών, 3) της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, 4) της κοινωνικής δικαιοσύνης, 5) της ελεύθερης δημοκρατικής οικονομίας και 6) των πολιτιστικών δυνατοτήτων της χώρας.
Η «πρόταση» Μητσοτάκη
Ο «ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός», ως ιδεολογικό στίγμα, αναιρείται ουσιαστικά από τις νεοφιλελεύθερες αρχές της μητσοτακικής «Νέας Πρότασης για την Ελευθερία», που υιοθετείται (με ορισμένες αντιρρήσεις) στο δεύτερο συνέδριο της ΝΔ. Σύμφωνα μ’ αυτές, η ελευθερία της αγοράς, μέσα από την απελευθέρωση των δυνάμεών της, είναι η ιδεολογική προμετωπίδα του κόμματος. Απαξιώνεται η ιδεολογία του κράτους-επιχειρηματία και του κρατικού παρεμβατισμού. Κατά προέκταση (και σιωπηλώς) του κοινωνικού κράτους.
Ο «ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός», ως ιδεολογικό στίγμα, αναιρείται ουσιαστικά από τις νεοφιλελεύθερες αρχές της μητσοτακικής «Νέας Πρότασης για την Ελευθερία», που υιοθετείται (με ορισμένες αντιρρήσεις) στο δεύτερο συνέδριο της ΝΔ. Σύμφωνα μ’ αυτές, η ελευθερία της αγοράς, μέσα από την απελευθέρωση των δυνάμεών της, είναι η ιδεολογική προμετωπίδα του κόμματος. Απαξιώνεται η ιδεολογία του κράτους-επιχειρηματία και του κρατικού παρεμβατισμού. Κατά προέκταση (και σιωπηλώς) του κοινωνικού κράτους.
Θολό τοπίο
Το πέμπτο συνέδριο (Μάρτιος-Απρίλιος 2001) ήταν το τελευταίο πριν από τη νίκη στις εκλογές (Μάρτιος 2004). Χαρακτηρίστηκε από την επιστροφή του Γ. Σουφλιά στη ΝΔ (είχε διαγραφεί τον Φεβρουάριο του 1998, μαζί με άλλους ). Το ιδεολογικο-πολιτικό τοπίο εξακολουθεί να παραμένει θολό.
Το πέμπτο συνέδριο (Μάρτιος-Απρίλιος 2001) ήταν το τελευταίο πριν από τη νίκη στις εκλογές (Μάρτιος 2004). Χαρακτηρίστηκε από την επιστροφή του Γ. Σουφλιά στη ΝΔ (είχε διαγραφεί τον Φεβρουάριο του 1998, μαζί με άλλους ). Το ιδεολογικο-πολιτικό τοπίο εξακολουθεί να παραμένει θολό.
Ο στόχος
Το 6ο συνέδριο (Ιούλιος 2004) συνέρχεται ενώ η ΝΔ απολαμβάνει τα λάφυρα από τις νίκες της (εθνικές εκλογές Μαρτίου και ευρωεκλογές Ιουνίου). Τίθεται ο μεγαλεπίβολος στόχος να σηματοδοτήσει το τέλος του κύκλου της μεταπολίτευσης (συμπληρώνονταν 30 χρόνια) και να εγκαινιάσει τη νέα εποχή με την ηγεμονία της.
Το 6ο συνέδριο (Ιούλιος 2004) συνέρχεται ενώ η ΝΔ απολαμβάνει τα λάφυρα από τις νίκες της (εθνικές εκλογές Μαρτίου και ευρωεκλογές Ιουνίου). Τίθεται ο μεγαλεπίβολος στόχος να σηματοδοτήσει το τέλος του κύκλου της μεταπολίτευσης (συμπληρώνονταν 30 χρόνια) και να εγκαινιάσει τη νέα εποχή με την ηγεμονία της.
Το σύντομο μέλλον
Το τελευταίο τακτικό συνέδριο (7ο κατά σειρά) συνήλθε τον Ιούλιο του 2007 στο ΣΕΦ. Υπό το σύνθημα «μαζί πετύχαμε πολλά - μαζί δημιουργούμε το μέλλον» δεν κατάφερε να σηματοδοτήσει κάτι σημαντικό. Οι τριβές περιορίστηκαν στο ποσοστό των μελών της ΚΕ που καταλαμβάνουν δημόσιες θέσεις!
Το τελευταίο τακτικό συνέδριο (7ο κατά σειρά) συνήλθε τον Ιούλιο του 2007 στο ΣΕΦ. Υπό το σύνθημα «μαζί πετύχαμε πολλά - μαζί δημιουργούμε το μέλλον» δεν κατάφερε να σηματοδοτήσει κάτι σημαντικό. Οι τριβές περιορίστηκαν στο ποσοστό των μελών της ΚΕ που καταλαμβάνουν δημόσιες θέσεις!
ΟΙ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1994 -2000
Επιστροφή στις ρίζες μέσα σε σύγχυση
Επιστροφή στις ρίζες μέσα σε σύγχυση
Το τρίτο συνέδριο (Απρίλιος 1994) βρίσκει τη ΝΔ στην αντιπολίτευση, με αρχηγό τον Μ. Εβερτ. Συνέρχεται, πάλι, στη Χαλκιδική για να σηματοδοτήσει μια «επιστροφή» στις καραμανλικές ρίζες.
Προτάσσοντας τον «ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό» ο νέος αρχηγός εισάγει τη στρατηγική επιδίωξη της «ειρηνικής επανάστασης με αξιοπιστία». Ο νεοφιλελευθερισμός αναθεματίζεται επισήμως. Κωδικοποιώντας τα στοιχεία της ταυτότητάς της προκύπτει ότι η ΝΔ: 1) δεν είναι σοσιαλιστικό ούτε νεοφιλελεύθερο κόμμα, αλλά ριζοσπαστικό φιλελεύθερο, 2) είναι κόμμα των ορθόδοξων χριστιανών κι όχι απλώς χριστιανών.
Ο Γ. Βαρβιτσιώτης είναι αντιπρόεδρος του κόμματος, ενώ καθιερώνεται και Πολιτικό Συμβούλιο, το οποίο ορίζει ο πρόεδρος του κόμματος. Πρόκειται για συνέδριο «απομητσοτακηκοποίησης». Παρ’ όλα αυτά, η Ντόρα Μπακογιάννη εκλέγεται πρώτη στη λίστα των μελών της ΚΕ. Κατά τ΄ άλλα εγκρίνεται το νέο καταστατικό του κόμματος και το νέο πλαίσιο Κυβερνητικού Προγράμματος. Για την ιστορία γραμματέας πολιτικού σχεδιασμού ήταν ο Κώστας Καραμανλής.
Το τέταρτο συνέδριο (Μάρτιος 1997 στην Αθήνα) ανήκει στον Κώστα Καραμανλή. Είναι ο πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής ενός διευρυμένου σώματος που θα εκλέξει για πρώτη φορά τον αρχηγό. Πριν από τη σύγκλιση είχε πραγματοποιηθεί προσυνεδριακή διάσκεψη στη Θεσσαλονίκη (Μάρτιος). Η εκλογή Καραμανλή στον δεύτερο γύρο επισκιάζει όλες τις άλλες συνεδριακές διαδικασίες (ψήφιση τροποποιημένου καταστατικού και προγράμματος).
Σημείο προστριβής στάθηκαν οι καταστατικές αλλαγές στη λειτουργία του κόμματος. Μερικές βρίσκονταν σ’ αντίθεση με όσα είχαν συμφωνήσει οι τέσσερις υποψήφιοι (Γ. Σουφλιάς, Μ. Εβερτ, Β. Πολύδωρας) πριν από την εκλογή. Εγινε λόγος για «δείγματα αλαζονείας». Αλλά μέχρι εκεί.
Η έναρξη του νέου αιώνα σφραγίζεται για τη ΝΔ από δύο κομματικά συνέδρια στην Αθήνα. Το πρώτο συνέρχεται λίγο πριν από τις εκλογές (Απρίλιος 2000) και αποκαλείται συνέδριο αρχών και θέσεων. Είναι, όμως, ένα κατεξοχήν εκλογικό συνέδριο εν όψει της επικείμενης «νίκης».
Μετά την τόσο οριακή όσο και οδυνηρή εκλογική ήττα συνέρχεται έκτατο συνέδριο (Ιούνιος 2000). Ο Κ. Καραμανλής βάζει τη σφραγίδα του στην ταυτότητα της ΝΔ. Στο επίκεντρο βρίσκεται «ο μεσαίος χώρος». Ετσι, σε διακηρυκτικό και συνθηματολογικό επίπεδο, η ΝΔ «εκφράζει ολόκληρη την κοινωνία», «απορρίπτει περιχαρακώσεις και διακρίσεις», «είναι ο χώρος σύγκλισης όλων των σύγχρονων ρευμάτων της κοινωνίας».
Ακόμα προβάλλουν ως πρότυπα «το μέτρο, η μετριοπάθεια, η σύνεση, η σοβαρότητα, το ήθος, ο σεβασμός στον πολίτη». Εκείνο, όμως, που τα επισκίασε όλα ήταν το σύνθημα των συνέδρων «Ολοι μαζί με τον Καραμανλή». Τον «γνήσιο εκφραστή του καραμανλισμού», όπως τον αποκάλεσε ο επίτιμος πρόεδρος Μ. Εβερτ. Αρχιζε η εποχή του νέο-καραμανλισμού, που θα εδραιωθεί αργότερα με την εκλογική νίκη του 2004, για να καταρρεύσει με τη συντριβή του 2009.(ΕΘΝΟΣ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου