ΔΕΥΤΕΡΑ 22-2-2010
«Γιώργο μπλέξαμε!», έγραφε πρόσφατα το μήνυμα της ΠΑΣΚ δασκάλων στην ιστοσελίδα του πρωθυπουργού. Και είχε δίκιο.
Ότι η οικονομία βρίσκεται ένα βήμα πριν από την κατάρρευση και η κοινωνία στο παρά πέντε του «δεν πάει άλλο» το έχουν καταλάβει πια όλοι. Ότι οι περικοπές στις αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων που ήδη έχει αποφασίσει η κυβέρνηση (και όσες ενδέχεται να τις ακολουθήσουν) είναι αδύνατο να είναι απολύτως δίκαιες το αντιλαμβάνονται ακόμη κι οι πέτρες, λόγω της επιδοματικής πολιτικής σειράς δεκαετιών. Ότι συνδικαλιστική και πολιτική συναίνεση για έξοδο από την κρίση δεν πρόκειται να επιτευχθεί το διδάσκει η ιστορία του τόπου. Ότι η χώρα έχει διασυρθεί όσο ποτέ άλλοτε… «ο κόσμος τόχει τούμπανο» Ότι αρκετές από τις συζητήσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης στα ΜΜΕ είναι για το θεαθήναι το αποδεικνύουν οι παράλληλοι μονόλογοι των .....πολιτικών και ειδικών με τους δημοσιογράφους.
Και το πρόβλημα κατ’ εξοχήν είναι ελληνικό. Υπεύθυνη για τη λύση του είναι η κυβέρνηση. Και μπορεί να λυθεί εντός τριών πλαισίων. Με τις ίδιες δυνάμεις της χώρας, με τη μεσολάβηση της ΕΕ και με την παρέμβαση του ΔΝΤ.
Η Ελλάδα με τις δικές της δυνάμεις θα μπορούσε ίσως να αυξήσει δραστικά τα κρατικά έσοδα με αυξήσεις φόρων και μειώσεις δαπανών και μισθών, μειώνοντας όμως δραματικά και την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Αλλά ακόμη και στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να αποκαταστήσει μόνη στις αγορές την τρωθείσα αξιοπιστία της και θα χρειαστεί τη βοήθεια της ΕΕ. Η στήριξη αυτή πιθανό να είναι μόνο πολιτική, όπως μέχρι στιγμής ισχυρίζεται η κυβέρνηση ή ενδεχόμενα να απαιτηθεί και οικονομική, το επόμενο χρονικό διάστημα, αν τα μέτρα που έχουν ληφθεί δεν αποφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Η λύση εντός του τρίτου πλαισίου, ίσως να είναι αποτελεσματικότερη, λόγω της εμπειρίας του ΔΝΤ σε ανάλογες περιπτώσεις, όπως έχουν συστήσει και κάποιοι διαπρεπείς οικονομολόγοι πχ ο Νουριέλ Ρουμπινί αλλά ελέγχεται, ακόμη και στην περίπτωση που η σκληρότητα των μέτρων που θα προτείνει το ΔΝΤ είναι ίδια με αυτά της ΕΕ, από το γεγονός ότι η πρόσκληση αυτή θα αποτελούσε, εκτός από αδυναμία της Ελλάδας, και ήττα της Ευρωζώνης. Κάτι τέτοιο φυσικά η Ελλάδα δεν μπορεί να το επιδιώξει λόγω της γεωπολιτικής της θέσης και των ανοιχτών εθνικών θεμάτων-Σκοπιανό, Ελληνοτουρκικά και Κυπριακό, γιατί κατά πάσα πιθανότητα θα της στερούσε δυσαναπλήρωτους συμμάχους, όπως πχ η Γαλλία.
Επομένως φαίνεται μονόδρομος, η αντιμετώπιση της εξαιρετικά δύσκολης οικονομικής συγκυρίας εντός της Ευρωζώνης.
Ο Πυγμαλίωνας λοιπόν (όπως λέγαμε και στο προηγούμενο φύλλο), πρέπει να συμβιώσει με την Γαλάτεια. Και ας είναι δύστροπη κι «επεισοδιακή». Κι ας τον συμβουλεύουν κάποιοι «να πάρει των οματιών του». (Κάτι τέτοιο θάταν αυτοκτονία). Αλλά θα πρέπει κι η ίδια να βάλει νερό στο κρασί της. Οι ευρωπαϊκές ελίτ που την έφεραν πρόωρα στη ζωή πρέπει να τη συμμορφώσουν και προπαντός να την προστατέψουν, από το ενδεχόμενο (υπαρκτό δυστυχώς) του άδοξου θανάτου της.
Κι επίσης να την δώσουν να καταλάβει ότι σ’ ένα γάμο η αλληλοκατανόηση, η συμπαράσταση, η αλληλεγγύη, ιδιαίτερα σε δύσκολες ώρες, είναι «εκ των ουκ άνευ».
Γύρω στα 1930 (τυχαία χρονική συγκυρία μετά το κραχ του 29;) ο Μπρεχτ έγραψε το παιδικό μουσικοθεατρικό έργο «Ο άνθρωπος που λέει ναι», βασισμένο σε μια «αρχαία ιερή συμφωνία» των Ιαπώνων. Κάθε μέλος μιας ομάδας δέχεται να θυσιαστεί για να σωθούν οι υπόλοιποι.
Σε μια εκδρομή ενός σχολείου, λέει το έργο, κάποιος μαθητής αρρωσταίνει βαριά και κινδυνεύουν να προσβληθούν και οι υπόλοιποι. Κατά τη συμφωνία ο άρρωστος πρέπει να δεχτεί να τον εγκαταλείψουν για να γλιτώσουν αυτοί.
Όταν το έργο παίχτηκε, έγινε δεκτό με ενθουσιασμό στους συντηρητικούς κύκλους που είχαν ως ύψιστο ιδανικό τη μέχρι αυτοθυσίας πειθαρχία αλλά αντέδρασαν οι μικροί θεατές γιατί θεώρησαν το αρχικό δίλημμα κίβδηλο. Ο Μπρεχτ αναγκάστηκε τότε να διορθώσει το έργο και να το προσαρμόσει στα νέα δεδομένα, αλλάζοντας και το «ναι» στον αρχικό τίτλο του έργου, το οποίο τιτλοφορείται από τότε: «Ο άνθρωπος που λέει όχι».
Το 2001 η Ελλάδα εισήλθε στην Ευρωζώνη λέγοντας ΝΑΙ σε κάποιους όρους για το δημόσιο χρέος, το έλλειμμα κλπ που είχαν συμφωνηθεί τότε και στους οποίους οι συντηρητικοί κύκλοι και τα γεράκια των Γερμανικών τραπεζών επιμένουν να πειθαρχήσει σήμερα, επιδεικνύοντας αυτοθυσία.
Το συγκεκριμένο έργο του Μπρεχτ μας διδάσκει ότι, αν από τότε μέχρι σήμερα, έχει αλλάξει η λογική βάση εκείνης της συμφωνίας, κανένας δεν υποχρεούται να συμφωνήσει και σήμερα απλά επειδή συμφώνησε τότε. Και μάλλον είναι πια βέβαιο ότι η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 έχει δημιουργήσει σήμερα αμφιβολίες για κάποια σημεία της αρχικής συμφωνίας ένταξης των χωρών στην ΟΝΕ.
Επομένως η τυφλή συμμόρφωση στα σκληρά μέτρα που προτείνουν οι υπέρμαχοι της λογιστικής τάξης και της σκληρής δημοσιονομικής πειθαρχίας των Βρυξελλών δεν αποτελεί και ηθική υποχρέωση της Ελλάδας, όπως και κάθε άλλης χώρας μέλους. Αντί της ελληνικής αυτοθυσίας με τη βύθιση της οικονομίας σε μακροχρόνια ύφεση και της κοινωνίας σε διαρκείς αναταράξεις μπορεί να επιχειρηθεί από κοινού η προσαρμογή της αρχικής συμφωνίας στα σημερινά δεδομένα.
Μάλλον αυτό χρειάζονται σήμερα, τόσο η Ελλάδα όσο και η ΕΕ. Μια προσπάθεια να λυθούν τα προβλήματα με νέους τρόπους πχ συνυπολογίζοντας και τα συνολικά παραγωγικά αποθέματα κάθε χώρας, όπως έχει προτείνει και ο Πολ Κρούγκμαν.
Ο Νομπελίστας οικονομολόγος προτείνει και κάτι ακόμα: «… Ο μόνος δρόμος, για την Ευρωζώνη, είναι προς τα εμπρός, με στόχο να καταστεί το ευρώ αξιόπιστο και τα ευρωπαϊκά κράτη να αρχίσουν να λειτουργούν περισσότερο σαν αμερικάνικες πολιτείες». Σημειώνουμε σχετικά ότι κάθε αμερικανική πολιτεία σε κρίση εξασφαλίζει αμέσως ομοσπονδιακή βοήθεια.
Αποτελεί χρέος της Ελλάδας απέναντι στην ιστορία της να θέσει, πριν απ’ όλα, το ζήτημα αυτό στην ΕΕ, έστω κι αν – το και πιθανότερο – εισπράττει αρνητική απάντηση.
Της αυτοθυσίας, εξάλλου, σε κάθε περίπτωση προηγείται η αξιοπρέπεια.
Γιάννης Κορομήλης
Ότι η οικονομία βρίσκεται ένα βήμα πριν από την κατάρρευση και η κοινωνία στο παρά πέντε του «δεν πάει άλλο» το έχουν καταλάβει πια όλοι. Ότι οι περικοπές στις αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων που ήδη έχει αποφασίσει η κυβέρνηση (και όσες ενδέχεται να τις ακολουθήσουν) είναι αδύνατο να είναι απολύτως δίκαιες το αντιλαμβάνονται ακόμη κι οι πέτρες, λόγω της επιδοματικής πολιτικής σειράς δεκαετιών. Ότι συνδικαλιστική και πολιτική συναίνεση για έξοδο από την κρίση δεν πρόκειται να επιτευχθεί το διδάσκει η ιστορία του τόπου. Ότι η χώρα έχει διασυρθεί όσο ποτέ άλλοτε… «ο κόσμος τόχει τούμπανο» Ότι αρκετές από τις συζητήσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης στα ΜΜΕ είναι για το θεαθήναι το αποδεικνύουν οι παράλληλοι μονόλογοι των .....πολιτικών και ειδικών με τους δημοσιογράφους.
Και το πρόβλημα κατ’ εξοχήν είναι ελληνικό. Υπεύθυνη για τη λύση του είναι η κυβέρνηση. Και μπορεί να λυθεί εντός τριών πλαισίων. Με τις ίδιες δυνάμεις της χώρας, με τη μεσολάβηση της ΕΕ και με την παρέμβαση του ΔΝΤ.
Η Ελλάδα με τις δικές της δυνάμεις θα μπορούσε ίσως να αυξήσει δραστικά τα κρατικά έσοδα με αυξήσεις φόρων και μειώσεις δαπανών και μισθών, μειώνοντας όμως δραματικά και την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Αλλά ακόμη και στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να αποκαταστήσει μόνη στις αγορές την τρωθείσα αξιοπιστία της και θα χρειαστεί τη βοήθεια της ΕΕ. Η στήριξη αυτή πιθανό να είναι μόνο πολιτική, όπως μέχρι στιγμής ισχυρίζεται η κυβέρνηση ή ενδεχόμενα να απαιτηθεί και οικονομική, το επόμενο χρονικό διάστημα, αν τα μέτρα που έχουν ληφθεί δεν αποφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Η λύση εντός του τρίτου πλαισίου, ίσως να είναι αποτελεσματικότερη, λόγω της εμπειρίας του ΔΝΤ σε ανάλογες περιπτώσεις, όπως έχουν συστήσει και κάποιοι διαπρεπείς οικονομολόγοι πχ ο Νουριέλ Ρουμπινί αλλά ελέγχεται, ακόμη και στην περίπτωση που η σκληρότητα των μέτρων που θα προτείνει το ΔΝΤ είναι ίδια με αυτά της ΕΕ, από το γεγονός ότι η πρόσκληση αυτή θα αποτελούσε, εκτός από αδυναμία της Ελλάδας, και ήττα της Ευρωζώνης. Κάτι τέτοιο φυσικά η Ελλάδα δεν μπορεί να το επιδιώξει λόγω της γεωπολιτικής της θέσης και των ανοιχτών εθνικών θεμάτων-Σκοπιανό, Ελληνοτουρκικά και Κυπριακό, γιατί κατά πάσα πιθανότητα θα της στερούσε δυσαναπλήρωτους συμμάχους, όπως πχ η Γαλλία.
Επομένως φαίνεται μονόδρομος, η αντιμετώπιση της εξαιρετικά δύσκολης οικονομικής συγκυρίας εντός της Ευρωζώνης.
Ο Πυγμαλίωνας λοιπόν (όπως λέγαμε και στο προηγούμενο φύλλο), πρέπει να συμβιώσει με την Γαλάτεια. Και ας είναι δύστροπη κι «επεισοδιακή». Κι ας τον συμβουλεύουν κάποιοι «να πάρει των οματιών του». (Κάτι τέτοιο θάταν αυτοκτονία). Αλλά θα πρέπει κι η ίδια να βάλει νερό στο κρασί της. Οι ευρωπαϊκές ελίτ που την έφεραν πρόωρα στη ζωή πρέπει να τη συμμορφώσουν και προπαντός να την προστατέψουν, από το ενδεχόμενο (υπαρκτό δυστυχώς) του άδοξου θανάτου της.
Κι επίσης να την δώσουν να καταλάβει ότι σ’ ένα γάμο η αλληλοκατανόηση, η συμπαράσταση, η αλληλεγγύη, ιδιαίτερα σε δύσκολες ώρες, είναι «εκ των ουκ άνευ».
Γύρω στα 1930 (τυχαία χρονική συγκυρία μετά το κραχ του 29;) ο Μπρεχτ έγραψε το παιδικό μουσικοθεατρικό έργο «Ο άνθρωπος που λέει ναι», βασισμένο σε μια «αρχαία ιερή συμφωνία» των Ιαπώνων. Κάθε μέλος μιας ομάδας δέχεται να θυσιαστεί για να σωθούν οι υπόλοιποι.
Σε μια εκδρομή ενός σχολείου, λέει το έργο, κάποιος μαθητής αρρωσταίνει βαριά και κινδυνεύουν να προσβληθούν και οι υπόλοιποι. Κατά τη συμφωνία ο άρρωστος πρέπει να δεχτεί να τον εγκαταλείψουν για να γλιτώσουν αυτοί.
Όταν το έργο παίχτηκε, έγινε δεκτό με ενθουσιασμό στους συντηρητικούς κύκλους που είχαν ως ύψιστο ιδανικό τη μέχρι αυτοθυσίας πειθαρχία αλλά αντέδρασαν οι μικροί θεατές γιατί θεώρησαν το αρχικό δίλημμα κίβδηλο. Ο Μπρεχτ αναγκάστηκε τότε να διορθώσει το έργο και να το προσαρμόσει στα νέα δεδομένα, αλλάζοντας και το «ναι» στον αρχικό τίτλο του έργου, το οποίο τιτλοφορείται από τότε: «Ο άνθρωπος που λέει όχι».
Το 2001 η Ελλάδα εισήλθε στην Ευρωζώνη λέγοντας ΝΑΙ σε κάποιους όρους για το δημόσιο χρέος, το έλλειμμα κλπ που είχαν συμφωνηθεί τότε και στους οποίους οι συντηρητικοί κύκλοι και τα γεράκια των Γερμανικών τραπεζών επιμένουν να πειθαρχήσει σήμερα, επιδεικνύοντας αυτοθυσία.
Το συγκεκριμένο έργο του Μπρεχτ μας διδάσκει ότι, αν από τότε μέχρι σήμερα, έχει αλλάξει η λογική βάση εκείνης της συμφωνίας, κανένας δεν υποχρεούται να συμφωνήσει και σήμερα απλά επειδή συμφώνησε τότε. Και μάλλον είναι πια βέβαιο ότι η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 έχει δημιουργήσει σήμερα αμφιβολίες για κάποια σημεία της αρχικής συμφωνίας ένταξης των χωρών στην ΟΝΕ.
Επομένως η τυφλή συμμόρφωση στα σκληρά μέτρα που προτείνουν οι υπέρμαχοι της λογιστικής τάξης και της σκληρής δημοσιονομικής πειθαρχίας των Βρυξελλών δεν αποτελεί και ηθική υποχρέωση της Ελλάδας, όπως και κάθε άλλης χώρας μέλους. Αντί της ελληνικής αυτοθυσίας με τη βύθιση της οικονομίας σε μακροχρόνια ύφεση και της κοινωνίας σε διαρκείς αναταράξεις μπορεί να επιχειρηθεί από κοινού η προσαρμογή της αρχικής συμφωνίας στα σημερινά δεδομένα.
Μάλλον αυτό χρειάζονται σήμερα, τόσο η Ελλάδα όσο και η ΕΕ. Μια προσπάθεια να λυθούν τα προβλήματα με νέους τρόπους πχ συνυπολογίζοντας και τα συνολικά παραγωγικά αποθέματα κάθε χώρας, όπως έχει προτείνει και ο Πολ Κρούγκμαν.
Ο Νομπελίστας οικονομολόγος προτείνει και κάτι ακόμα: «… Ο μόνος δρόμος, για την Ευρωζώνη, είναι προς τα εμπρός, με στόχο να καταστεί το ευρώ αξιόπιστο και τα ευρωπαϊκά κράτη να αρχίσουν να λειτουργούν περισσότερο σαν αμερικάνικες πολιτείες». Σημειώνουμε σχετικά ότι κάθε αμερικανική πολιτεία σε κρίση εξασφαλίζει αμέσως ομοσπονδιακή βοήθεια.
Αποτελεί χρέος της Ελλάδας απέναντι στην ιστορία της να θέσει, πριν απ’ όλα, το ζήτημα αυτό στην ΕΕ, έστω κι αν – το και πιθανότερο – εισπράττει αρνητική απάντηση.
Της αυτοθυσίας, εξάλλου, σε κάθε περίπτωση προηγείται η αξιοπρέπεια.
Γιάννης Κορομήλης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου