ΔΕΥΤΕΡΑ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2010
«Τσίτσιο, το λιμάνι φεύγει!» Η ατάκα του Φράνκο Φράνκι σε μια από τις ιταλικές κωμωδίες της δεκαετίας του ’70 επικαιροποιείται σήμερα για μια σειρά από αξίες.... και ιδανικά, από τα οποία φαίνεται ότι απομακρυνόμαστε. Το γεγονός ότι αρκετές φορές δίνεται η εντύπωση ότι η ελπίδα, η ανάπτυξη, η νέα δημιουργία, η ηθική κά εγκαταλείπουν τον τόπο μας, μπορεί να αποδοθεί στην ψευδαίσθηση που προκύπτει, από τη σχετικότητα της κίνησης, αφού αρκετές από τις αξίες αυτές, όπως η δημοκρατία και η φιλοσοφία, έχουν γεννηθεί εδώ.
Εδώ επίσης βρίσκονται και τα πλουτοπαραγωγικά αποθέματα της χώρας που ζητούν να τα εκμεταλλευθούμε για το καλό του τόπου. Εμείς λοιπόν κινούμαστε και όχι τα ιδανικά, όπως ο επιβάτης που κάθεται στο τρένο και βλέπει έξω να κινούνται αντίθετα τα σταθερά αντικείμενα. Σε ότι αφορά τα φυσικά φαινόμενα, τα παράδοξα αυτής της ψευδαίσθησης εξηγεί πλήρως, η θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν. Τι γίνεται όμως όταν έχουμε να κάνουμε με πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά γεγονότα;
Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν γιατί όλα τα μοντέλα μπορούν να διαψευσθούν, ανά πάσα στιγμή, από τις ενέργειες του αστάθμητου παράγοντα που λέγεται άνθρωπος και λειτουργεί κάτω από το δίπολο νου (προβλέψιμος παράγοντας, αν και όχι πάντοτε) και θυμικού, το οποίο είναι εξαιρετικά ευμετάβολο γιατί καθορίζεται από τα συναισθήματα που δημιουργούν τα ερεθίσματα κάθε στιγμής. «Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου» λέει η πασίγνωστη ρήση.
Η επισφάλεια των όποιων προβλέψεων αυξάνεται, όταν αυτές αφορούν τον Έλληνα που διαχρονικά, ζώντας στα σύνορα της Δύσης με την Ανατολή, αμφιταλαντεύεται, κινούμενος «επί ξυρού ακμής» μεταξύ των δυτικών κεφαλαιοποιητικών συστημάτων ανάπτυξης που στοχεύουν και στην εξασφάλιση της μελλοντικής ευημερίας και των ανατολικών που ενδιαφέρονται περισσότερο για την ευζωία του παρόντος. Μεταξύ του «Άφεριμ! Καλά περάσαμε και σήμερα» και των θυσιών για ένα καλύτερο αύριο υπάρχει τεράστιο χάσμα, από το οποίο αναφύεται κάποιος διχασμός σε προσωπικό επίπεδο. Ο Δημήτρης Καμπούρογλου αναφέρει ότι, αν ήταν δυνατό να χωριστεί στα δύο, ο μισός θα μάλωνε με τον άλλον μισό. Ο διχασμός αυτός, προβαλλόμενος στην κοινωνία δημιουργεί τη διχόνοια μεταξύ των παραγωγικών τάξεων που έχει επανεμφανιστεί, λόγω της οικονομικής κρίσης, με τις επικρίσεις που δέχονται οι δημόσιοι υπάλληλοι, τις κλαδικές διεκδικήσεις με αποκλεισμούς λιμανιών, δρόμων, αδιαφορώντας για το κοινωνικό σύνολο κλπ. Αν δεν προληφθούν ή μετριασθούν ανάλογα φαινόμενα, ίσως να περιμένει σε βάθος χρόνου κάποια μορφή εθνικού διχασμού, ο οποίος όσες φορές επικράτησε είχε τραγικές συνέπειες για τη χώρα.
Σήμερα βρισκόμαστε, για μια ακόμη φορά μπροστά στο διαχρονικό ερώτημα του Μακρυγιάννη «εγώ» ή «εμείς» λόγω της κρίσης και των εγγενών προβλημάτων που ανέδειξε. Όσο το ερώτημα αυτό παραμένει αναπάντητο θα φαίνεται ότι μας εγκαταλείπουν η ελπίδα, η ανάπτυξη, η ηθική και ίσως και η δημοκρατία ενώ στην πραγματικότητα απομακρυνόμαστε εμείς. Πως μπορούμε να πλησιάσουμε τις αξίες αυτές;
Πολλά πρέπει να γίνουν στην οικογένεια, στο σχολείο και στην κοινωνία, ώστε να αλλάξει η νοοτροπία μέσω της παιδείας. Τίποτε όμως δεν πρόκειται να συμβεί, αν δεν φανεί ο νέος Μακρυγιάννης που θα εμπνεύσει με το όραμα μιας καινούργιας προοπτικής για την πατρίδα στην εποχή που θα ακολουθήσει μετά την κρίση. Κι αυτός πρέπει να αναζητηθεί στο χώρο της πολιτικής που ηγείται της κοινωνίας σε κάθε εποχή.
Οχτώ μήνες μετά τις εκλογές, έχει παγώσει το χαμόγελο του κόσμου με τη λιτότητα που αποφάσισε κυβέρνηση, θέτοντας τη χώρα υπό την κηδεμονία της τρόικας και παραχωρώντας μέρος της εθνικής κυριαρχίας σε ξένους. Η απόφαση αυτή τραυμάτισε πρώτα το ίδιο το πολιτικό σύστημα με τις διαγραφές και αποχωρήσεις βουλευτών του προηγουμένου χρονικού διαστήματος. Ωστόσο δημιουργήθηκαν και κάποια περιθώρια αρνητικών φημών για τη χώρα λόγω των καθυστερήσεων και διαφωνιών ακόμη και εντός της κυβερνώσας παράταξης. Σήμερα κινδυνεύει να καταπνιγεί η ελπίδα της ανάπτυξης όσο η κυβέρνηση τη σφίγγει στην αγκαλιά της.
Τα μεγάλα προβλήματα της χώρας είναι η οικονομία και η απώλεια του διεθνούς κύρους, από την απουσία διαφάνειας στο εσωτερικό.
Η διαφθορά είναι δομικό στοιχείο του συστήματος και δεν ευθύνονται γι’ αυτή μόνον κάποια πρόσωπα. Όσους και να παραπέμψουν οι εξεταστικές επιτροπές στη δικαιοσύνη και έπειτα στη φυλακή, αν αποδειχτεί η ενοχή τους, και όσες ατάκες κι αν ακουστούν για τους διεφθαρμένους, δεν θα προκύψει η διαφάνεια που χρειάζεται ένα κεφαλαιοποιητικό, ευέλικτο και φιλικό προς τον πολίτη κράτος. Ίσως να υπάρξει μια παροδική ανάσχεση της διαφθοράς, υπό τον φόβο του ελέγχου.
Το αποτελεσματικό κράτος δεν είναι ούτε μόνον εικονικό στο διαδίκτυο, στο οποίο πολλά επενδύει η κυβέρνηση, ούτε πρόκειται να λειτουργήσει, αν δεν αισθάνονται αξιοπρεπείς και έστω στοιχειωδώς ικανοποιημένοι οι υπάλληλοι, τους οποίους αρκετές φορές έχουν στοχοποιήσει κάποια κυβερνητικά στελέχη, ίσως για να απαξιώσουν τους προκατόχους τους μη εξαιρουμένης και της δικής τους παράταξης.
Για την αναδιοργάνωση των υπηρεσιών δεν αρκεί μόνον ο «Καλλικράτης» που κινείται στη θετική κατεύθυνση αλλά πρέπει να κριθεί και στην πράξη, ούτε βοηθούν οι περιορισμοί των δαπανών και των αποδοχών των εργαζομένων, όταν υπερβούν κάποιο όριο που σχετίζεται με την ποιότητα των υπηρεσιών προς τους πολίτες. Ανάλογα φαινόμενα παρατηρούνται σήμερα στο χώρο της υγείας. Αντίθετα μπορεί να βοηθήσει μια «μπάι πας» ίδρυση νέων υπηρεσιών, δίπλα στις υπάρχουσες, μέχρι να μικρύνει σταδιακά το δημόσιο, χωρίς να εξαθλιωθούν οι υπηρετούντες. Κάτι τέτοιο μάλλον δεν έχει ακουστεί ακόμη, αν και υπάρχει το θετικό προηγούμενο των Κ.Ε.Π.
«Οι νέες εποχές επιβάλλουν και νέα καθήκοντα» έγραψε ο Βίκτωρ Ουγκώ. Είναι έτοιμοι να τα αναλάβουν οι πολιτικοί, αλλάζοντας τη δομή του πολιτικού συστήματος και του κράτους, για να εμπνεύσουν την κοινωνία ώστε να μπορέσει με τη σειρά της να αλλάξει την εικόνα της χώρας;
Αν όχι, το λιμάνι θα φεύγει διαρκώς με κίνδυνο να χαθεί κάποια στιγμή από τα μάτια μας…
Εδώ επίσης βρίσκονται και τα πλουτοπαραγωγικά αποθέματα της χώρας που ζητούν να τα εκμεταλλευθούμε για το καλό του τόπου. Εμείς λοιπόν κινούμαστε και όχι τα ιδανικά, όπως ο επιβάτης που κάθεται στο τρένο και βλέπει έξω να κινούνται αντίθετα τα σταθερά αντικείμενα. Σε ότι αφορά τα φυσικά φαινόμενα, τα παράδοξα αυτής της ψευδαίσθησης εξηγεί πλήρως, η θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν. Τι γίνεται όμως όταν έχουμε να κάνουμε με πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά γεγονότα;
Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν γιατί όλα τα μοντέλα μπορούν να διαψευσθούν, ανά πάσα στιγμή, από τις ενέργειες του αστάθμητου παράγοντα που λέγεται άνθρωπος και λειτουργεί κάτω από το δίπολο νου (προβλέψιμος παράγοντας, αν και όχι πάντοτε) και θυμικού, το οποίο είναι εξαιρετικά ευμετάβολο γιατί καθορίζεται από τα συναισθήματα που δημιουργούν τα ερεθίσματα κάθε στιγμής. «Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου» λέει η πασίγνωστη ρήση.
Η επισφάλεια των όποιων προβλέψεων αυξάνεται, όταν αυτές αφορούν τον Έλληνα που διαχρονικά, ζώντας στα σύνορα της Δύσης με την Ανατολή, αμφιταλαντεύεται, κινούμενος «επί ξυρού ακμής» μεταξύ των δυτικών κεφαλαιοποιητικών συστημάτων ανάπτυξης που στοχεύουν και στην εξασφάλιση της μελλοντικής ευημερίας και των ανατολικών που ενδιαφέρονται περισσότερο για την ευζωία του παρόντος. Μεταξύ του «Άφεριμ! Καλά περάσαμε και σήμερα» και των θυσιών για ένα καλύτερο αύριο υπάρχει τεράστιο χάσμα, από το οποίο αναφύεται κάποιος διχασμός σε προσωπικό επίπεδο. Ο Δημήτρης Καμπούρογλου αναφέρει ότι, αν ήταν δυνατό να χωριστεί στα δύο, ο μισός θα μάλωνε με τον άλλον μισό. Ο διχασμός αυτός, προβαλλόμενος στην κοινωνία δημιουργεί τη διχόνοια μεταξύ των παραγωγικών τάξεων που έχει επανεμφανιστεί, λόγω της οικονομικής κρίσης, με τις επικρίσεις που δέχονται οι δημόσιοι υπάλληλοι, τις κλαδικές διεκδικήσεις με αποκλεισμούς λιμανιών, δρόμων, αδιαφορώντας για το κοινωνικό σύνολο κλπ. Αν δεν προληφθούν ή μετριασθούν ανάλογα φαινόμενα, ίσως να περιμένει σε βάθος χρόνου κάποια μορφή εθνικού διχασμού, ο οποίος όσες φορές επικράτησε είχε τραγικές συνέπειες για τη χώρα.
Σήμερα βρισκόμαστε, για μια ακόμη φορά μπροστά στο διαχρονικό ερώτημα του Μακρυγιάννη «εγώ» ή «εμείς» λόγω της κρίσης και των εγγενών προβλημάτων που ανέδειξε. Όσο το ερώτημα αυτό παραμένει αναπάντητο θα φαίνεται ότι μας εγκαταλείπουν η ελπίδα, η ανάπτυξη, η ηθική και ίσως και η δημοκρατία ενώ στην πραγματικότητα απομακρυνόμαστε εμείς. Πως μπορούμε να πλησιάσουμε τις αξίες αυτές;
Πολλά πρέπει να γίνουν στην οικογένεια, στο σχολείο και στην κοινωνία, ώστε να αλλάξει η νοοτροπία μέσω της παιδείας. Τίποτε όμως δεν πρόκειται να συμβεί, αν δεν φανεί ο νέος Μακρυγιάννης που θα εμπνεύσει με το όραμα μιας καινούργιας προοπτικής για την πατρίδα στην εποχή που θα ακολουθήσει μετά την κρίση. Κι αυτός πρέπει να αναζητηθεί στο χώρο της πολιτικής που ηγείται της κοινωνίας σε κάθε εποχή.
Οχτώ μήνες μετά τις εκλογές, έχει παγώσει το χαμόγελο του κόσμου με τη λιτότητα που αποφάσισε κυβέρνηση, θέτοντας τη χώρα υπό την κηδεμονία της τρόικας και παραχωρώντας μέρος της εθνικής κυριαρχίας σε ξένους. Η απόφαση αυτή τραυμάτισε πρώτα το ίδιο το πολιτικό σύστημα με τις διαγραφές και αποχωρήσεις βουλευτών του προηγουμένου χρονικού διαστήματος. Ωστόσο δημιουργήθηκαν και κάποια περιθώρια αρνητικών φημών για τη χώρα λόγω των καθυστερήσεων και διαφωνιών ακόμη και εντός της κυβερνώσας παράταξης. Σήμερα κινδυνεύει να καταπνιγεί η ελπίδα της ανάπτυξης όσο η κυβέρνηση τη σφίγγει στην αγκαλιά της.
Τα μεγάλα προβλήματα της χώρας είναι η οικονομία και η απώλεια του διεθνούς κύρους, από την απουσία διαφάνειας στο εσωτερικό.
Η διαφθορά είναι δομικό στοιχείο του συστήματος και δεν ευθύνονται γι’ αυτή μόνον κάποια πρόσωπα. Όσους και να παραπέμψουν οι εξεταστικές επιτροπές στη δικαιοσύνη και έπειτα στη φυλακή, αν αποδειχτεί η ενοχή τους, και όσες ατάκες κι αν ακουστούν για τους διεφθαρμένους, δεν θα προκύψει η διαφάνεια που χρειάζεται ένα κεφαλαιοποιητικό, ευέλικτο και φιλικό προς τον πολίτη κράτος. Ίσως να υπάρξει μια παροδική ανάσχεση της διαφθοράς, υπό τον φόβο του ελέγχου.
Το αποτελεσματικό κράτος δεν είναι ούτε μόνον εικονικό στο διαδίκτυο, στο οποίο πολλά επενδύει η κυβέρνηση, ούτε πρόκειται να λειτουργήσει, αν δεν αισθάνονται αξιοπρεπείς και έστω στοιχειωδώς ικανοποιημένοι οι υπάλληλοι, τους οποίους αρκετές φορές έχουν στοχοποιήσει κάποια κυβερνητικά στελέχη, ίσως για να απαξιώσουν τους προκατόχους τους μη εξαιρουμένης και της δικής τους παράταξης.
Για την αναδιοργάνωση των υπηρεσιών δεν αρκεί μόνον ο «Καλλικράτης» που κινείται στη θετική κατεύθυνση αλλά πρέπει να κριθεί και στην πράξη, ούτε βοηθούν οι περιορισμοί των δαπανών και των αποδοχών των εργαζομένων, όταν υπερβούν κάποιο όριο που σχετίζεται με την ποιότητα των υπηρεσιών προς τους πολίτες. Ανάλογα φαινόμενα παρατηρούνται σήμερα στο χώρο της υγείας. Αντίθετα μπορεί να βοηθήσει μια «μπάι πας» ίδρυση νέων υπηρεσιών, δίπλα στις υπάρχουσες, μέχρι να μικρύνει σταδιακά το δημόσιο, χωρίς να εξαθλιωθούν οι υπηρετούντες. Κάτι τέτοιο μάλλον δεν έχει ακουστεί ακόμη, αν και υπάρχει το θετικό προηγούμενο των Κ.Ε.Π.
«Οι νέες εποχές επιβάλλουν και νέα καθήκοντα» έγραψε ο Βίκτωρ Ουγκώ. Είναι έτοιμοι να τα αναλάβουν οι πολιτικοί, αλλάζοντας τη δομή του πολιτικού συστήματος και του κράτους, για να εμπνεύσουν την κοινωνία ώστε να μπορέσει με τη σειρά της να αλλάξει την εικόνα της χώρας;
Αν όχι, το λιμάνι θα φεύγει διαρκώς με κίνδυνο να χαθεί κάποια στιγμή από τα μάτια μας…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου