Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ για τον τάφο της Αμφίπολης

 

Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ για τον τάφο της Αμφίπολης.Σε μικρό μελέτημά της που μόλις κυκλοφόρησε μοιράζεται με τους αναγνώστες ..

εικασίες για το μνημείο.
Μια έκπληξη μας επιφύλαξε η διαπρεπής βυζαντινολόγος Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ με το νέο βιβλίο της, ένα ολιγοσέλιδο τομίδιο με τον τίτλο Εικασίες, Βεργίνα-Αμφίπολη (εκδόσεις Ερμής, Αθήνα 2014, σελ. 56, τιμή 4,99 ευρώ), το οποίο απομακρύνεται από τα γνωστά επιστημονικά ενδιαφέροντά της και ασχολείται με τον τάφο της Βεργίνας και τον πρόσφατα ανακαλυφθέντα τάφο της Αμφίπολης.

Όπως εξηγεί στην εισαγωγή του σύντομου μελετήματος, την απασχολούσε από καιρό «η παρουσία της ελεφαντοστέινης κεφαλής του Μεγάλου Αλεξάνδρου στον τάφο του πατέρα του, Φιλίππου», η παρουσία ομοιώματος βασιλεύοντος βασιλέως σε τάφο ανάμεσα σε νεκρούς. Αυτό το παράδοξο έδωσε αφορμή για διαβάσματα, σκέψεις και εικασίες, τις οποίες μοιράστηκε με την αδελφική της φίλη Λένα Σαββίδη, η οποία την ενθάρρυνε να τις δημοσιεύσει.

«Δεν είναι συνηθισμένο σοβαροί επιστήμονες, όπως μερικοί θεωρούν την αφεντιά μου, για τα βυζαντινά πράγματα, να μπαίνουν στα χωράφια συναδέλφων τους άλλης ειδικότητας» ομολογεί η γνωστή βυζαντινολόγος. «Το τολμώ εδώ, έχοντας επίγνωση του παράδοξου του διαβήματός μου, μόνο και μόνο για να παρουσιάσω ένα πρόβλημα που με απασχολεί από καιρό».

«Τι εμποδίζει να δεχτούμε ότι στον τάφο του πατέρα του, Φιλίππου, μεταφέρθηκαν - μετά την, πρόσκαιρη ίσως, ταφή του στην Αίγυπτο, τα οστά του Αλέξανδρου;» αναρωτιέται για τον τάφο της Βεργίνας η συγγραφέας, τα οποία, στην εποχή σύγχυσης και δολοπλοκιών που ακολούθησε τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου υποθέτει ότι φυγαδεύτηκαν από την Αίγυπτο και τάφηκαν σε μια σχεδόν ιδιωτική τελετή ταφής στον οικογενειακό τάφο του Φιλίππου Β΄, που κοσμήθηκε στη συνέχεια με τη ζωφόρο που παριστάνει τον Αλέξανδρο.

«Στον Κάσσανδρο ανήκει ο τάφος της Αμφίπολης»
Σε ποιον όμως ανήκει ο τάφος της Αμφίπολης; Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ αναζητεί τον «ένοικο» του ταφικού μνημείου στο περιβάλλον του Κασσάνδρου (358 ή 350-297 π.Χ.), επιγόνου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στρατηγού, προσώπου που είχε ισχύ και ρόλο κεντρικό στον πόλεμο των διαδόχων του Αλεξάνδρου για την εξουσία, που αποδεικνύεται και από την ίδρυση πόλης στην οποία έδωσε το όνομα της συζύγου του και ετεροθαλούς αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου Θεσσαλονίκης.

«Πιστεύω ότι με το μνημείο της Αμφίπολης πρέπει να σχετίζονται επιφανείς, που είχαν δεσμούς λόγω καταγωγής ή λόγω δράσης με αυτή την πόλη. Πιθανότατα (να πω ασφαλώς;) ο ίδιος ο Κάσσανδρος και η γυναίκα του Θεσσαλονίκη» εκτιμά η γνωστή βυζαντινολόγος, η οποία υποστηρίζει ότι «η μεγαλοπρέπεια του μνημείου συνάδει με το χαρακτήρα του Κασσάνδρου, ο οποίος διακρινόταν για την ευρυμάθειά του αλλά και για την εχθρότητά του απέναντι στον Μεγάλο Αλέξανδρο».

«Όσο για τους δολοφονηθέντες από τον Κάσσανδρο στην Αμφίπολη, Ρωξάνη και τον τότε δωδεκαετή Αλέξανδρο Δ΄, γιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά και την Ολυμπιάδα, που δολοφονήθηκε στην Πύδνα, αν ο Κάσσανδρος ήθελε να τηρήσει τα προσχήματα -κυρίως απέναντι στους υπόλοιπους διαδόχους αλλά και απέναντι στο νομοταγές στη δυναστεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στράτευμα-, θα πρέπει να τους έθαψε, ως βασιλείς που ήταν, στους βασιλικούς τάφους των Αιγών (στη Βεργίνα)».

Σχετικά με τις «εξαίρετες Καρυάτιδες, τις Σφίγγες και όποια άλλα ευρήματα ανάλογης ποιότητας έρθουν στο φως χάρη στην ανασκαφή της Αμφίπολης», η ίδια εικάζει ότι «μπορεί το εργαστήρι και τα υλικά να είναι μακεδονικά αλλά τo "χειρ εποίησεν" να είναι από καλλιτέχνες Αθηναίους προσκληθέντες από τον Κάσσανδρο ή απλώς φυγάδες από την πόλη τους, που είχε χάσει τότε πια τον πλούτο, την αίγλη, το δόξα και τη λάμψη της».
«Να ονομάσω, λοιπόν, Κασσάνδρειον το μνημείο της Αμφίπολης;» καταλήγει η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, η οποία παρακαλεί τους ειδικούς, που έχουν τον τελευταίο λόγο, να μην ξεχάσουν την εν Αμφιπόλει δράση του Κασσάνδρου αλλά ούτε και τη γυναίκα του Θεσσαλονίκη, αν βρεθούν γυναικεία οστά και κτερίσματα στην Αμφίπολη.

ΒΗΜΑ