Συζητώντας…με τον Δημήτρη Στεφανάκη

Τρίτη 06 Νοεμβρίου 2012

Συνέντευξη με τον βραβευμένο συγγραφέα για το βιβλίο, τη λογοτεχνία, την πολιτική, τον κοσμοπολιτισμό και το …Φιλμ Νουάρ που κέρδισε και το βιβλιόφιλο κοινό της Κατερίνης

Οι ερωτήσεις ήταν έτοιμες. Δυο λόγια για το βιβλίο του, την ιστορία, τους ήρωες, την εποχή που διαδραματίζεται. Πέντε έξι αναφορές –ερωτήσεις σύνδεσης του χθες με το σήμερα με ολίγη από φλυαρία του συγγραφέα –πάντα συμβαίνει- και τελειώσαμε με τη συνέντευξη, σκέφτηκα.

Πρακτική... δημοσιογραφική, επιφανειακή αν θέλετε, απόλυτα λειτουργική όμως.

Είχα αποφασίσει να κάνω τη συνέντευξη με το Δημήτρη Στεφανάκη, για τον οποίο μιλούσε όλη η πόλη την τελευταία εβδομάδα, πριν την παρουσίαση του Φιλμ Νουάρ στην Κατερίνη.

Η πρώτη συνάντηση με το βιβλίο και το συγγραφέα στο φιλόξενο και ζεστό βιβλιοπωλείο «Νέστωρ» βράδυ Παρασκευής. Ο κόσμος γέμισε πολύ γρήγορα το χώρο, ο συγγραφέας συνομιλούσε, χαμογελούσε, γνώριζε τους ανθρώπους της πόλης. Μια εκδήλωση παρουσίασης βιβλίου μόλις ξεκινούσε.

Η πρώτη μου ευχάριστη ανατροπή έγινε με την απαγγελία αποσπασμάτων του βιβλίου. Ζεστές, γνώριμες φωνές της πόλης, σε ανάλογη ατμόσφαιρα κέρδισαν τις πρώτες εντυπώσεις. Κατερίνα Παρλίτση και Γιώργος Μπαλιάκας.  Αυτή ήταν η έκπληξη της βραδιάς, σκέφτηκα. Δεν έχει άλλο. Τώρα πάμε ολοταχώς για το promotion του βιβλίου  από τον ίδιο το συγγραφέα.

Σ’αυτό ακριβώς το σημείο ήρθε η δεύτερη ανατροπή. Γιατί ο ίδιος  δεν μίλησε για το βιβλίο του τόσο όσο ήταν το αναμενόμενο αλλά περισσότερο για τη λογοτεχνία, για το μυθιστόρημα, για τους συγγραφείς, για τις εποχές, για τη μυρωδιά τους.

Με το μεστό, συνοπτικό και ταυτόχρονα περιγραφικό λόγο του Ευγένιου Παπαδόπουλου μπήκαμε στους διαδρόμους του νου του Δημήτρη Στεφανάκη και του βιβλίου του για να έρθει στη συνέχεια ο ίδιος να μας δώσει κομμάτι της ψυχής του.

Σκέψεις του που χτύπησαν ευαίσθητες χορδές, εικόνες που πλημμύρισαν το χώρο και βλέμματα γεμάτα.

Λαός νοοτροπίας, ψευτοδιανοούμενοι, πολιτικά παιχνίδια, συνωμοσίες. Λέξεις απλές και τόσο δυνατές κυριάρχησαν σε ο,τι ακολούθησε.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Όταν τον συνάντησα την επόμενη ημέρα στο ξενοδοχείο γι’αυτή τη συνέντευξη, μου είχε ήδη ανατρέψει όλο το ερωτηματολόγιο και δεν του το έκρυψα από την πρώτη κιόλας στιγμή.

Σπάνια πηγαίνω σε προσωπική συνέντευξη χωρίς κασετόφωνο. Αυτό έκανα και πάλι. Ηχογράφησα. Όταν ξεκίνησα όμως να γράψω αντιλήφθηκα ότι δεν το χρειαζόμουν. Τι νόημα θα είχε σκέφτηκα, μια παρουσίαση ερωταπαντήσεων; Αντιθέτως ήθελα ο αναγνώστης να γνωρίσει τον Δημήτρη Στεφανάκη και το Φιλμ Νουαρ κάπως διαφορετικά. Η συζήτηση που ακολούθησε για μένα ήταν συναρπαστική και κάτι παραπάνω από αυτό.

Σαν μυθιστόρημα. Έτσι ξεκινήσαμε την κουβέντα. Μιλώντας για τη λογοτεχνία και το μυθιστόρημα, για τις σκέψεις του, την αγωνία και τις μικρές ή μεγάλες ενστάσεις του.

Κατερίνα Τσαλού: Γιατί αισθάνθηκες την ανάγκη χθες βράδυ στην παρουσίαση του βιβλίου να μιλήσεις περισσότερο για τη λογοτεχνία και τους συναδέλφους σου;

Δημήτρης Στεφανάκης: Η νεοελληνική λογοτεχνία κατατρύχεται από την εσωστρέφεια και την αγοραφοβία των τελευταίων δεκαετιών, καταδικάζοντας ικανούς συγγραφείς να μηρυκάζουν εθνικές τραγωδίες και να αναμασούν εθνικές εμμονές. Όλα αυτά δεν επέτρεψαν να δημιουργηθούν μεγάλα έργα που θα συμμετείχαν στο «κοινό ταμείο» της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.

Θα πρέπει μάλλον να ανακτήσουμε την εθνική μας ηθική, την αισθητική μας, να πιστέψουμε περισσότερο στις αξίες και στους άξιους παρά σε ατυχείς συσχετισμούς δυνάμεων.

Η κρίση, κρίση αξιών, έχει ξεκινήσει εδώ και μερικές δεκαετίες. Δεν είχε ενδιαφερθεί κανείς μέχρι τώρα γιατί δεν ήταν απτή και δεν είχε συνέπειες στην τσέπη μας. Σήμερα το πληρώνουμε αυτό σε όλα τα επίπεδα. Και στη λογοτεχνία.

 Οι πολιτικοί μας δεν έχουν καταλάβει ότι η εξαγωγή πολιτιστικών αγαθών είναι εθνική υπόθεση,. Σήμερα ζούμε σε έναν κόσμο που όλα φαντάζουν αναλώσιμα, που όλα εξαντλούν την πορεία τους σε λίγους μήνες.

- Διάβασα κάπου ότι άργησες να γράψεις. Πώς το αποφάσισες; Ποιο ήταν το ερέθισμα;

Δημήτρης Στεφανάκης: Από μικρός ήξερα να υφαίνω μύθους. Μου άρεσε να πλάθω φανταστικές ιστορίες στο μυαλό μου. Μέχρι τα 30 δεν το αποφάσισα γιατί αισθανόμουν ότι η μεταπήδηση στο χαρτί ήταν δύσκολη υπόθεση. Όταν ωρίμασε μέσα μου αυτό,

Αλλά όταν συνέβη , ήταν κατακλυσμιαίο. Άρχισαν να δημιουργούνται μεγάλοι κόσμοι που έγιναν βιβλία.

Απέναντί μας η τηλεόραση χαμηλωμένη και εικόνες σήριαλ…το βλέμμα του στρέφεται εκεί.

Αυτό το κουτί, μου λέει, φέρει μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την παιδεία, την καλλιέργεια, την αισθητική μας. Και όχι μόνο αυτό βέβαια. Ίσως είσαι παιδί της ιδιωτικής τηλεόρασης, δεν θυμάσαι, αλλά η κρατική τηλεόραση παρόλα τα προβλήματα που μπορούσε κάποιος να εντοπίσει σ’αυτήν, είχε ποιότητα σε ο,τι παρουσίαζε.

 Και η Παιδεία, τα σχολεία, τον συμπληρώνω.

Φυσικά, μου απαντά, που είναι η λογοτεχνία στο σχολείο; Τι γνωρίζουν οι νέοι για τους μεγάλους Έλληνες και ξένους συγγραφείς και το έργο τους; Πώς μαθαίνουν να διαβάζουν βιβλία;

Η συζήτηση είναι γρήγορη. Η διάθεση να μιλήσει για το βιβλίο μεγάλη, αστείρευτη θα έλεγα.

Και πώς αρχίζει το ταξίδι της συγγραφής, τον ρωτάω. Έχεις όλο το μύθο, τους ήρωες, την πλοκή στο μυαλό σου και γράφεις;

-Όχι βέβαια. Το μύθο τον έχω στο μυαλό μου αλλά οι ήρωες και οι προεκτάσεις της πλοκής πλάθονται στη διάρκεια της συγγραφής. Αλλιώς θα ήταν ανιαρό.

Ο ήρωας από ένα σημείο και μετά αυτονομείται, σου μιλάει…είναι ένας άλλος κόσμος στον οποίο ζεις μαζί του, ακούς φωνές…συζητάς μαζί του.  

-Όταν γράφεις ένα βιβλίο, διαβάζεις;

-Φυσικά. Πιστεύεις ότι μπορεί να επηρεαστώ, να παρασυρθώ ; Όχι. Δεν συμβαίνει αυτό, αντιθέτως, διαβάζω πολύ. Διαβάζω όμως διαφορετικά.

-Και όταν τελειώσεις το βιβλίο σου, πόσο σίγουρος είσαι ότι είναι καλό;

Αφοπλιστική η απάντηση:-Πάντα το ξέρεις. Όσο και να θέλεις ή να πιστεύεις ότι είναι καλό, αν δεν είναι, βαθιά μέσα σου το ξέρεις. Ένας καλός συγγραφέας το γνωρίζει.

-Υπάρχει συνταγή επιτυχία για ένα καλό βιβλίο;

-Όχι. Συνταγή όχι. Δεν υπάρχει. Πιστεύω ότι για να μπορέσει ένας συγγραφέας να αποδώσει στο έπακρο το δημιουργικό του ταλέντο θα πρέπει να περάσουν κάποια χρόνια. Μέσα σε αυτά τα χρόνια θα πρέπει να διαβάζει και να γράφει συνέχεια μέχρι που επιτέλους θα βρει το στάδιο της ωρίμανσής του. Το πιο επίπονο και το πιο απαιτητικό στάδιο της όλης διαδικασίας είναι η προετοιμασία. Δηλαδή όλο αυτό που γίνεται μέσα στο μυαλό του συγγραφέα πριν να αρχίσει να γράφει.

 Τον ρωτάω για το βιβλίο και τα μηνύματα του σήμερα.

Μου λέει: Δεν μας αξίζει αυτό που περνάμε. Είναι ένα φαινόμενο που υποστηρίζει ο τύπος κι αυτό το παιχνίδι που παίζεται σε βάρος μας, το είδαμε επανειλημμένα και στο παρελθόν. Όλες οι εποχές είναι λίγο πολύ ίδιες. Είναι άνθρωποι ίδιοι.  Τα κοστούμια αλλάζουν, μου λέει.

Το φιλμ νουαρ έχει νότα επικαιρότητας, όσο κι αν μιλάμε για ένα μυθιστόρημα εποχής. Μας περιγράφει με ανατριχιαστικό τρόπο ιστορικά σχήματα που μοιάζουν πολύ με την παρούσα κατάσταση.

 -Μετά τις Μέρες Αλεξάνδρειας και το Φιλμ Νουαρ τι;

-Η επόμενη δουλειά μου θα είναι το τρίτο μέρος της τριλογίας που είδη βρίσκεται στο δεύτερο βιβλίο της. Είναι μια κοσμοπολίτικη τριλογία που ξεκινά με το Μέρες Αλεξάνδρειας που έχει να κάνει με τη Μεσόγειο και την Αλεξάνδρεια πιο συγκεκριμένα. Συνεχίζουμε με το Φιλμ Νουάρ που μας μιλάει για την Ευρώπη γενικότερα και το Παρίσι πιο συγκεκριμένα και σαν τρίτο μέρος θα είναι μια ιστορία που μας γυρνάει ξανά πίσω στη Μεσόγειο με πιο κεντρικό θέμα την Ελλάδα.

Είπαμε πολλά, ακόμη. Δεν αποτυπώνονται όλα σε ένα κομμάτι χαρτί. Διάλεξα και πάλι εκείνα που εμένα εντυπωσίασαν, κάνοντας χρήση του δικαιώματος του δημοσιογράφου να προβάλλει εκείνη την πλευρά της ιστορίας που τον ενδιαφέρει περισσότερο.

Ο Δημήτρης Στεφανάκης

Ο Δημήτρης Στεφανάκης γεννήθηκε το 1961. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Έχει μεταφράσει έργα των Σωλ Μπέλοου, Ε.Μ. Φόρστερ, Γιόζεφ Μπρόντσκι και Προσπέρ Μεριμέ. Το πρώτο του μυθιστόρημα, "Φρούτα εποχής" κυκλοφόρησε το 2000 (εκδόσεις Ωκεανίδα). Ακολούθησαν: "Λέγε με Καΐρα" (Ωκεανίδα, 2002), "Το μάτι της επανάστασης έχει αχρωματοψία" (Ωκεανίδα, 2005), "Μέρες Αλεξάνδρειας" (εκδόσεις Πατάκη, 2007, β' έκδ. Ψυχογιός 2011, μεταφράστηκε στα γαλλικά, τιμήθηκε με το Prix Mediterranee Etranger 2011 και στη συνέχεια μεταφράστηκε στα ισπανικά και στα αραβικά), "Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι" (Εκδόσεις Πατάκη, 2009), "Θα πολεμάς με τους θεούς" (Εκδόσεις Πατάκη, 2010), "Φιλμ νουάρ" (Ψυχογιός, 2012). Ο Δημήτρης Στεφανάκης έχει τιμηθεί με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη, το 2011, και ήταν υποψήφιος για το Prix du Livre Europeen της ίδιας χρονιάς.

 ΦΙΛΜ ΝΟΥΑΡ

Στο Παρίσι του 1939 ο νεαρός Γάλλος δημοσιογράφος  Φιλίπ Τεμπό αναζητά στοιχεία για το παράνομο ειδύλλιο μιας Ισπανίδας δούκισσας και ενός Έλληνα εμπόρου όπλων. Η ζωή του τελευταίου γεννά πολλά ερωτηματικά για την καταγωγή του, τη δράση και την πολιτική επιρροή του. Ποιος ήταν εντέλει ο άνθρωπος που μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο θεωρήθηκε ο πλουσιότερος στον πλανήτη;

Την απάντηση δίνει ο παλιός αναρχικός Μιγκέλ Θαραμπόν. Μέσα από τις διηγήσεις του αναδεικνύεται ένας κόσμος συνωμοσίας, παρασκηνιακής πολιτικής και άνομου κέρδους. Μια κοινωνία σκιών γράφει Ιστορία ερήμην των απλών ανθρώπων, και γεγονότα που σημάδεψαν τον εικοστό αιώνα, όπως η Μικρασιατική Καταστροφή, φαντάζουν εμπνεύσεις ενός αμείλικτου πρωταγωνιστή.

Ο μυστηριώδης Έλληνας δίνει το «παρών» σε κάθε μεγάλη στιγμή: νέα όπλα, αποικιακοί πόλεμοι, πολιτικά σκάνδαλα, μυστικές υπηρεσίες, αγώνας για την αναγέννηση της Ελλάδας. Η σκοτεινή του διαδρομή στις μητροπόλεις του κόσμου φωτίζεται μονάχα από έναν ανεξήγητο πατριωτισμό και το πάθος του για μια γυναίκα…

Μια μυθιστορηματική αναδρομή στα χρόνια που προανήγγειλαν την εποχή μας, όπου ο έρωτας και η Ιστορία, η πολιτική και η κατασκοπεία, ο ρομαντισμός και ο κυνισμός διεκδικούν το δικό τους μερίδιο

Αναρτήθηκε από imerisiapierias