Υπάρχουν τρεις προϋποθέσεις ώστε να έχει κανείς τον κυρίαρχο ρόλο στη μοντέρνα παγκόσμια οικονομία: α) να ελέγχει την παραγωγή και την ροή του χρήματος (πόσο χρήμα παράγεται και πόσο χρήμα διοχετεύεται ή αποσύρεται από την οικονομία) β) να έχει το διεθνή νομισματικό έλεγχο (έλεγχο των επιτοκίων και της αυξομείωσης της αγοραστικής δύναμης των επιμέρους κρατικών νομισμάτων ως προς ένα, διεθνές, νόμισμα), γ) να έχει τον έλεγχο του κρατικού και ιδιωτικού χρέους. Η πρώτη προϋπόθεση, έχει ..επιτευχθεί μέσω του κεντρικού τραπεζικού συστήματος, το οποίο έχει ως θεμελιώδη λίθο του την ισχύ του κανόνα των κλασματικών αποθεματικών, που επιτρέπει τη δημιουργία χρήματος χωρίς αντίκρισμα το οποίο δανείζεται με τόκο από το έξυπνο χρήμα στα κράτη, στις εμπορικές τράπεζες και τελικά στον κόσμο.
Η δεύτερη προϋπόθεση έχει επιτευχθεί μέσω της μετατροπής του αμερικανικού δολαρίου σε παγκόσμιο νόμισμα, από την αυξομείωση του οποίου επηρεάζεται η αξία των υπόλοιπων νομισμάτων του κόσμου (τη σημασία του διεθνούς νομισματικού ελέγχου κατάλαβε πρώτος ο Μέγας Αλέξανδρος που, αφού κατέκτησε όλο το γνωστό κόσμο, καθιέρωσε ένα ενιαίο νόμισμα για τις οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές, ενώ το παράδειγμα του ακολούθησαν στη συνέχεια η ρωμαϊκή, η βυζαντινή, η οθωμανική, η βρετανική και σήμερα η ʽτραπεζικήʼ αυτοκρατορία).
Η εξασφάλιση των προϋποθέσεων α & β κάνει εύκολη την επίτευξη της τρίτης προϋπόθεσης, δηλαδή τον έλεγχο του κρατικού και ιδιωτικού χρέους.
Για περισσότερο από 90 χρόνια οι τρεις παραπάνω προϋποθέσεις πληρούνται από ένα τραπεζικό λόμπι (το λεγόμενο ʽέξυπνο χρήμαʼ), το οποίο στην προσπάθεια του να συντηρήσει τον κυρίαρχο διεθνή του ρόλο, χρειάστηκε να φτιάξει μία σειρά οικονομικών και χρηματιστηριακών μηχανισμών. Ένας από τους πρώτους ήταν η χρηματιστηριακή αγορά ομολόγων, η οποία έχει ιστορία μεγαλύτερη των 500 ετών. Το ομόλογο αποτελεί μία ʽομολογίαʼ αυτού που δανείζεται, ότι χρωστά ένα συγκεκριμένο ποσό στο δανειστή του, με την υποχρέωση καταβολής τόκου στο κεφάλαιο που έλαβε. Το ʽμυστικόʼ της αγοράς ομολόγων, που εξασφαλίζει την πλεονεκτική θέση του έξυπνου χρήματος, είναι η συνεχής διακύμανση τόσο της ονομαστικής αξίας του όσο και του επιτοκίου του.
Ετσι, αν ένα κράτος δανείστηκε 100 δολάρια για 1 χρόνο με τόκο 5% εκδίδοντας ένα ομόλογο αντίστοιχης ονομαστικής αξίας, το ομόλογο αυτό θα ʽπληρώσειʼ 105 δολάρια σε όποιον το έχει στην κατοχή του στη λήξη του (5 δολάρια πάνω από την ονομαστική αξία) αλλά στο ενδιάμεσο διάστημα θα διαπραγματεύεται, όπως μία κοινή μετοχή, στην ʽελεύθερηʼ αγορά ομολόγων, όπου τόσο η ονομαστική του αξία όσο και το επιτόκιο του θα μπορούν μεταβάλλονται. Αν, τώρα, το τραπεζικό λόμπι θέλει να ασκήσει πίεση στο κράτος, μπορεί να πουλήσει το ομόλογο από μία τράπεζα του σε μία άλλη στα 99 δολάρια, ανεβάζοντας το τρέχον επιτόκιο που θα λάβει όποιος το έχει στην κατοχή του στη λήξη του στο 6%.
Με αυτόν τον τρόπο και μέσω μίας μία σειρά αγοραπωλησιών μεταξύ των συνεργατών του τραπεζικού λόμπι, μπορεί να μειωθεί η αξία του ομολόγου στα 90 δολάρια και το επιτόκιο του να αυξηθεί στα 15%. Αυτό δεν αλλάζει κάτι στο κόστος του εκδοθέντος δανείου για το κράτος γιατί το έχει, ήδη, λάβει και ασχέτως σε τιμή βρίσκεται η τρέχουσα αξία του ομολόγου, το κράτος θα κληθεί να πληρώσει μόνο 5% στο κεφάλαιο στη λήξη του. Αλλάζει πολλά, όμως, αν το κράτος θέλει να δανειστεί ξανά, γιατί το νέο επιτόκιο θα είναι, πια, 15%, όσο δηλαδή το τρέχον, με αποτέλεσμα να έχει αυξηθεί υπερβολικά το κόστος χρηματοδότησης των αναγκών του (προηγούμενα δάνεια και ελλείμματα).
Καθώς η παγκόσμια αγορά ομολόγων δημιουργήθηκε από το τραπεζικό λόμπι με κανόνες που εξυπηρετούν το ίδιο, είναι λογικό πως ένα κράτος έχει μόνο δύο επιλογές: είτε να μάθει καλά τους κανόνες του παιχνιδιού και να καταφέρει να εκμεταλλευτεί τις αδυναμίες του συστήματος κερδίζοντας, τελικά, όσο το δυνατόν περισσότερο από αυτό είτε να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης του τραπεζικού λόμπι και οποιουδήποτε άλλου γνωρίζει καλά τους κανόνες του παιχνιδιού . (Η επιλογή κατάλυσης του συστήματος ή λειτουργίας εκτός αυτού φαντάζει συναρπαστική αλλά με τα σημερινά δεδομένα, ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας). Το ίδιο το έξυπνο χρήμα έχει δημιουργήσει τα εργαλεία εκείνα που επιτρέπουν στους συνεργάτες του να αποφεύγουν τους κινδύνους που εγκυμονούν από την αγορά ομολόγων/χρέους και να απολαμβάνουν όσα αυτή μπορεί να προσφέρει.
Στην Ελλάδα, πολλές κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν στο παρελθόν κάποια από αυτά τα εργαλεία και εκμεταλλεύτηκαν μερικές από τις ζωτικές αδυναμίες της αγοράς ομολόγων/χρέους, εξασφαλίζοντας μεγάλα οικονομικά οφέλη για τη χώρα (είναι εντελώς διαφορετικό το θέμα της διαχείρισης των χρημάτων που εξασφαλίστηκαν, η οποία, όπως αποδείχτηκε, μάλλον δεν ήταν η καλύτερη δυνατή). Οι συγκεκριμένες κινήσεις στις οποίες προέβησαν αυτές οι κυβερνήσεις δεν ήταν ούτε παράνομες ούτε ανήθικες, τουλάχιστον όχι περισσότερο απʼ όσο παράνομο και ανήθικο είναι το ίδιο το σύστημα.
Κάποια στιγμή στο πολύ πρόσφατο παρελθόν μας, ωστόσο, αποφασίσαμε να σταματήσουμε να παίζουμε με τους κανόνες του παιχνιδιού και αποκτήσαμε μία καταδικαστική στάση απέναντι του και μία αυτοκαταστροφική κριτική για την επιλογή μας να παίζουμε με τους κανόνες όλα τα προηγούμενα χρόνια. Από εκείνο το σημείο και μετά μπλεχτήκαμε στις δαγκάνες του συστήματος και γίναμε έρμαιο στα νύχια αυτών που είναι άριστοι γνώστες του. Το μόνο που είχαμε να κάνουμε ήταν να επιλέξουμε πιο από τα χρηματοπιστωτικά εργαλεία που είχαμε στη διάθεση μας θα χρησιμοποιούσαμε ώστε να αποφύγουμε να παιχτεί στην πλάτη μας το παιχνίδι της αύξησης του κόστους δανεισμού της χώρας.
Δεδομένου ότι, ήδη, από τα τέλη του 2008 είχε ξεκινήσει η παραφιλολογία για την ενδεχόμενη αδυναμία δανεισμού της χώρας από την αγορά ομολόγων, ένας απλός τρόπος για να αποφευχθεί η οποιαδήποτε δυσάρεστη έκπληξη θα ήταν με το να είχαμε δανειστεί το σύνολο των δανειακών μας αναγκών για το 2010 μέσα στο 2009, κάτι που μας το πρότεινε η BlackRock, με επιτόκια από 2,5% μέχρι 4,5%.
Ένας άλλος τρόπος θα ήταν με το να μεταφέρουμε το χρέος των επόμενων ετών αρκετά μακριά στο μέλλον, εκδίδοντας ομόλογα 2ετίας και 3ετίας με επιτόκιο 2,5% ώστε να αγοράσουμε ομόλογα που έληγαν και στη συνέχεια να τα εκδώσουμε ξανά με ορίζοντα 10ετίας ή 20αετίας.
Αντί να επιλέξουμε έναν από τους παραπάνω ή οποιονδήποτε άλλο τρόπο, προκειμένου να προστατευθούμε από τον προφανή κίνδυνο, για τον οποίο, ήδη, γίνονταν δυσοίωνες προβλέψεις από τα τέλη του 2008, αρκεστήκαμε στο να κοιτούμε τα επιτόκια δανεισμού να απογειώνονται και τελικά να καταλήγουμε στη χρηματοπιστωτική πτώχευση. Μα ακόμη και λίγο πριν συμβεί αυτό και αφού η κατάσταση είχε γίνει εξαιρετικά δύσκολη, η BlackRock πρότεινε να ξεκινήσουμε τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές μας προκειμένου να παρατείνουμε το χρόνο αποπληρωμής των ομολόγων που έληγαν, συνεχίζοντας κανονικά την καταβολή των τόκων.
Αντʼ αυτού, οδηγηθήκαμε στη λύση ενός βραχυπρόθεσμου δανείου από το ΔΝΤ και τη Ευρώπη με υψηλό επιτόκιο και με την υποχρέωση από τους δανειστές μας να υιοθετήσουμε μία σειρά πρωτοφανών σε σκληρότητα δημοσιονομικών μέτρων, τα οποία πάσχουν από έλλειψη έμπνευσης και δεν αποκλείεται να μας σπρώξουν σε μία δριμεία ύφεση και στην αποτυχία του προγράμματος σταθερότητας με ανυπολόγιστες συνέπειες για το μέλλον της χώρας.
Και ακόμη και σε αυτήν την ύστατη στιγμή ξεχνάμε πως το σύστημα έχει αδυναμίες και πως υπάρχουν μία σειρά εργαλείων που μπορούν να μας βοηθήσουν να τις εκμεταλλευτούμε και να ξεπεράσουμε την κρίση, με πολύ λιγότερη ταλαιπωρία από αυτήν που προμηνύεται με τα τρέχοντα μέτρα και με πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας. Κάποια από αυτά θα αναλύσουμε στο δεύτερο μέρος αυτού του άρθρου.
(http://www.sofokleous10.gr) Πάνος Παναγιώτου - διευθυντής ΕΚΤΑ, info@ekta1.gr
ΚΡΑΧΤΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου