Financial Times: Τα 4 σενάρια για την Κύπρο

Τετάρτη 20 Μαρτίου 2013 

Η οικονομική κρίση στην Κύπρο έχει εισέλθει σε μια νέα και επικίνδυνη φάση μετά την απόρριψη από το κοινοβούλιο του προγράμματος διάσωσης 10 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ και την ΕΕ, που περιλαμβάνει «κούρεμα» 5,8 δισ. ευρώ στους κυπριακούς τραπεζικούς λογαριασμούς. Αν δεν βρει η Λευκωσία μια εναλλακτική ....

λύση για να καλύψει το κενό ή δεν χαλαρώσουν η ΕΕ και το ΔΝΤ τους όρους που προτείνουν, το τραπεζικό σύστημα της νήσου θα χάσει την πρόσβαση στα φθηνά δάνεια της κεντρικής τράπεζας, με τα οποία παραμένει ζωντανό επί μήνες. Χωρίς την χρηματοδότηση, η Κύπρος αντιμετωπίζει την προοπτική τραπεζικής κατάρρευσης και εξόδου από την ευρωζώνη.
1. Η Ρωσία σε ρόλο διασώστη
Ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου Μιχάλης Σαρρής βρίσκεται στην Μόσχα για να ζητήσει βοήθεια. Οι Ρώσοι δεν ήταν πρόθυμοι να δώσουν πρόσθετη βοήθεια υπό την πιο φιλική προς την Μόσχα κυβέρνηση του τέως προέδρου Δημήτρη Χριστόφια, καθώς κάθε δάνειο από την Ρωσία απλώς θα προστίθετο στο δανειακό βάρος της Κύπρου, αυξάνοντας το σε επίπεδο που το ΔΝΤ θεωρεί αφόρητο. Οπότε η Κύπρος προφανώς θα χρειαστεί να πωλήσει ενεργητικά.
Εδώ υπάρχουν δύο επιλογές: Πρώτον, η Ρωσία μπορεί να πετύχει συμφωνία για πρόσβαση στα δυνητικά αποθέματα φυσικού αερίου της Κύπρου. Όμως τα αποθέματά της νήσου αποτελούν μια αβέβαιη πρόταση και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εκκρεμότητες σε θέματα διεθνών δικαιωμάτων. Δεύτερον, η ρωσική εξαγορά και συνακόλουθη ανακεφαλαιοποίηση μιας κυπριακής τράπεζας. Ο «γάμος» που αναφέρεται συχνότερα είναι η Gazprombank, τράπεζας του κολοσσού στο φυσικό αέριο Gazprom, που θα «καταπιεί» την Λαϊκή Τράπεζα, την δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της νήσου.
Θα είναι όμως ικανοποιημένη η ευρωζώνη αν κατακτήσει η Ρωσία τόσο μεγάλο «πάτημα» στην Κύπρο, την ώρα που η ΕΕ θέλει να συρρικνώσει τον τραπεζικό κλάδο της Κύπρου και να σπάσει τον επικίνδυνο δεσμό της με την Μόσχα. Και οι Ρώσοι, θα είναι ικανοποιημένοι αν αγοράσουν μια τράπεζα σε περίοδο που η εμπιστοσύνη στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα έχει πιάσει «πάτο» και όλες οι τράπεζες παραμένουν στο έλεος της ΕΚΤ, που μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να αποσύρει το «σωσίβιο» του φθηνού έκτακτου δανεισμού;

2. Η Κύπρος κάνει πίσω
Ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης θα αντιμετωπίσει τώρα έντονες πιέσεις στην Ευρώπη για να επιστρέψει στην ιδέα της επιβολής μεγαλύτερου δασμού στους μεγαλύτερους καταθέτες και να εξαιρέσει τους λογαριασμούς κάτω των 100.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει να χτυπηθούν σκληρά οι Ρώσοι πελάτες της νήσου και οι διεθνείς δανειστές έχουν μείνει έκθαμβοι από το πόσο θερμά υπερασπίζονται οι πολιτικές τάξεις της Κύπρου τους ξένους καταθέτες. Στις περισσότερες χώρες οι πολιτικοί ανησυχούν για τους ντόπιους. Όχι στην Κύπρο. Όπως τονίζει ο Erik Nielsen της UniCredit, οι καταθέτες στην Κύπρο έχουν ευνοηθεί από υψηλότερα επίπεδα επιτοκίων σε όλη την ευρωζώνη:
«Ενας Κυπριος (ή ξένος) που κατέθεσε 100.000 ευρώ στην Κύπρο το 2008 θα έχει μέχρι σήμερα κερδίσει περίπου 15.000 ευρώ περισσότερα από αν είχε βάλει τα χρήματα στην Ιταλία ή την Ισπανία (και 23.000 ευρώ περισσότερα από την Γερμανία.) Γιατί να πιστεύει το κυπριακό κοινοβούλιο ότι ένας φόρος 15% στις καταθέσεις, είναι παράλογος τώρα που οι τράπεζες έχουν πρόβλημα, ενώ είναι λογικό να επωμιστούν τον λογαριασμό οι φορολογούμενοι της Γερμανίας, της Ιταλίας και άλλων χωρών της ευρωζώνης; Για εμένα, η Κύπρος απλά δεν μπορεί να πουλήσει τις θέσεις της στην υπόλοιπη ευρωζώνη.»
Αλλά ο κ. Αναστασιάδης αποφεύγει να τιμωρήσει τους μεγάλους καταθέτες, φοβούμενος τις επιπτώσεις στο στάτους του διεθνούς χρηματοπιστωτικού κέντρου της νήσου, πάνω στο οποίο χτίστηκε η οικονομία. Σε κάθε περίπτωση, τώρα θα δυσκολευτεί να πείσει το κοινοβούλιο. Η προστασία του κλάδου offshore χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, φαίνεται ότι είναι ζήτημα πολιτικής συναίνεσης.

3. Η ευρωζώνη κάνει πίσω
Ο κ. Αναστασιάδης ίσως ελπίζει ότι, αντιμέτωπη με την προοπτική εξόδου της Κύπρου, η ευρωζώνη θα υποκύψει για να κρατήσει την νήσο και εξ ανάγκης θα διασώσει τους μεγάλους πιστωτές της. Η Λευκωσία τελευταία έχει ενθουσιαστεί με ένα σχέδιο εθνικοποίησης των ασφαλιστικών ταμείων για να εξασφαλίσει 3-5 δισ. ευρώ, μια πρόταση που αρχικά υπέδειξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά απέρριψε το Βερολίνο.
Μέχρι στιγμής, η Κύπρος δεν δείχνει να υπολογίζει καλά τις αναμετρήσεις της με την ΕΕ. Η νήσος έχει λίγους φίλους αυτή την στιγμή. Ακόμη και οι χώρες που δεν θέλουν να τιμωρηθούν οι καταθέτες, όπως η Γαλλία, είναι βέβαιες ότι η νήσος πρέπει να συρρικνώσει την χρηματοπιστωτική της βιομηχανία και να απαγκιστρωθεί από το αμφιβόλου ποιότητας ρωσικό χρήμα.
Πιθανόν ο μόνος τρόπος για να αυξηθεί η βοήθεια στο έπακρον για την Κύπρο, είναι να διοχετεύσει το ταμείο διασώσεων της ευρωζώνης European Stability Mechanism, που κατέχει 500 δισ. ευρώ, απευθείας κεφάλαια στις τράπεζες της Κύπρου, ανακουφίζοντας έτσι το δανειακό βάρος της κυβέρνησης. Αλλά δεν υπάρχουν ακόμη οι προϋποθέσεις για να γίνει κάτι τέτοιο. Η Γερμανία έχει δηλώσει ότι μια τέτοια κίνηση θα ήταν παράνομη με βάση τον γερμανικό νόμο. Σε κάθε περίπτωση, για την άμεση ανακεφαλαιοποίηση θα απαιτείται εξωτερική επόπτευση και καθολική αναδιοργάνωση του τραπεζικού κλάδου, που η Λευκωσία θέλει απεγνωσμένα να αποφύγει.
4. Το καταστροφικό σενάριο
Η Λευκωσία θα κρατήσει τις τράπεζες κλειστές για αρκετές ακόμη ημέρες, καθώς προσπαθεί να βρει έναν τρόπο να ξεφύγει. Αν δεν πετύχει να πείσει την ευρωζώνη ότι έχει μια βιώσιμη εναλλακτική στο «κούρεμα» των καταθετών, τότε η ΕΚΤ θα αποφασίσει ότι οι κυπριακές τράπεζες δεν έχουν πλέον δικαίωμα πρόσβασης στο ευρωσύστημα έκτακτου δανεισμού, το Emergency Liquidity Assistance (ELA), που αυτή την στιγμή είναι το μόνο που κρατάει στην επιφάνεια τις τράπεζες της νήσου.
Η επόμενη συνεδρίαση του κυβερνητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, κατά την οποία τυχόν θα ληφθεί απόφαση απαγόρευσης του ELA, θα γίνει στις 28 Μαρτίου. Αυτό είναι το όπλο που σημαδεύει στον κρόταφο τον κ. Αναστασιάδη, κάτι που του ξεκαθάρισαν οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ στις συνομιλίες στις Βρυξέλλες την Παρασκευή. Χωρίς την ρευστότητα της ευρωζώνης, η Κύπρος δεν έχει κεντρική τράπεζα να τονώσει τις τράπεζες, όπως κάποια χώρα εκτός ευρωζώνης. Οπότε είτε η Κύπρος θα γίνει μια οικονομία χωρίς χρήμα και θα γυρίσει σε ανταλλακτικό σύστημα είτε η Λευκωσία θα πρέπει να αρχίσει να τυπώνει το δικό της νόμισμα, για να συνεχίσει να λειτουργεί το τραπεζικό σύστημα. Την επόμενη φορά που θα πάνε η Κύπριοι στα ΑΤΜ, ίσως κάνουν αναλήψεις κυπριακών λιρών.

Πηγή: Financial Times