Το αμμορυχείο στο Λιτόχωρο και τα βιομηχανικά απόβλητα της TOSOH

Παρασκευή 10 Αυγούστου 2012
Στην περιοχή του Δήμου Δίου-Ολύμπου και στο Λιτόχωρο συμβαίνει κάτι πολύ σπάνιο αν όχι πρωτοφανές! Μια εταιρία της Θεσσαλονίκης, η TOSOH, που θέλει να απαλλαγεί από το βιομηχανικό απόβλητο που...

προκύπτει εδώ και δεκαετίες από τη λειτουργία της, προτίθεται να το ξεφορτωθεί μεταφέροντάς το στο «χάσμα» που υπάρχει στο αμμορυχείο που βρίσκεται κοντά στην παραλία του Λιτοχώρου και ο Δήμος και το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισαν με μεγάλη πλειοψηφία να το δεχτούν! Πρόσφατα για το ίδιο απόβλητο η εταιρία βρήκε έναν ιδιώτη στο Δήμο Χαλκηδόνας που έναντι αμοιβής διέθεσε τη γη του για να θαφτεί αυτό το απόβλητο και ο Δήμος της περιοχής έκανε τα αδύνατα δυνατά για να το αποτρέψει! Εδώ, ή είμαστε φοβερά μεγαλόψυχοι και είμαστε διατεθειμένοι να γίνουμε θυσία για τους άλλους ή είμαστε αφελείς και επιπόλαιοι και αψηφούμε τους κινδύνους ή υπηρετούμε σκοπιμότητες και αναλάβαμε δεσμεύσεις και δυσκολευόμαστε τώρα να κάνουμε πίσω!

           Με το απόβλητο αυτό τα έφερε η τύχη να έχω ασχοληθεί προσωπικά τη δεκαετία του ’80 όταν προσλήφτηκα ως νέος χημικός στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η μελέτη και οι αναλύσεις που έκανα είχαν σαν σκοπό να ελεγχθεί η δυνατότητα αξιοποίησης αυτού του απόβλητου ως προσροφητικού υλικού, αλλά απέδειξαν πως όταν το απόβλητο αυτό έρχεται σε επαφή με το νερό, μεταφέρονται μέσα στο νερό διάφορα ιόντα μετάλλων πολλά από τα οποία είναι τοξικά. Μετά από αυτή τη διαπίστωση αυτή η ιδέα της αξιοποίησης του συγκεκριμένου απόβλητου εγκαταλείφτηκε.

           Μερικά χρόνια αργότερα εκπονήθηκε στο Τμήμα Χημείας διδακτορική διατριβή που είχε σαν θέμα τη μελέτη και το χαρακτηρισμό στερεών βιομηχανικών αποβλήτων περιοχής Θεσσαλονίκης. Ανάμεσα στα απόβλητα που μελετήθηκαν ήταν και αυτό της TOSOH. Από τη μελέτη αυτή προέκυψε επίσης πως όταν το απόβλητο αυτό έρχεται σε επαφή με το νερό κάτω από διάφορες συνθήκες μεταφέρονται μέσα στο νερό διάφορα ιόντα μετάλλων με μεγαλύτερη παρουσία του μαγγανίου, ψευδαργύρου, μολύβδου και χαλκού. Αυτή η συμπεριφορά ως προς το νερό καθώς και η ίδια η χημική σύσταση του απόβλητου το καθιστά δυνητικά επικίνδυνο, αλλά σε καμιά περίπτωση αδρανές και ακίνδυνο. Οι διάφορες προδιαγραφές και τα επιτρεπτά όρια που έχουν θεσπιστεί για την επικινδυνότητα ή μη τέτοιων αποβλήτων από τις διάφορες νομοθεσίες απλά προσπαθούν να συμβιβάσουν τα επιστημονικά δεδομένα με τα συμφέροντα και φυσικά η ζυγαριά κλείνει προς όφελος των συμφερόντων και των εταιριών ώστε να νομιμοποιείται η μεταφορά των αποβλήτων σε διάφορες περιοχές και οι εταιρίες να κάνουν τελικά τη δουλειά τους και να λύνουν το πρόβλημά τους. Πώς αλλιώς μπορεί να ερμηνευτεί το γεγονός πως οι προδιαγραφές και οι νομοθεσίες διαφόρων χωρών και ενώσεων όπως η ευρωπαϊκή και η αμερικανική διαφέρουν μεταξύ τους; Αν ήταν καθαρά επιστημονική η προσέγγιση, θα έπρεπε οι ρυθμίσεις και οι νομοθεσίες να συμπίπτουν.

           Στην πρόσφατη υπόθεση της προσπάθειας να τοποθετηθούν τα απόβλητα αυτά στη Χαλκηδόνα οι επίσημες εκθέσεις μιλούσαν για αυστηρή τήρηση της νομοθεσίας και των προδιαγραφών και περιείχαν τον ισχυρισμό πως το στερεό απόβλητο είναι μη επικίνδυνο με βάση φυσικά κάποια όρια που έχουν θεσπιστεί νομικά. Είδαμε βέβαια τι εκφράζουν αυτά τα όρια, αλλά πέραν αυτού όλα αυτά αμφισβητήθηκαν επίσης επιστημονικά και στο επίπεδο των δειγματοληψιών και στο επίπεδο των χημικών αναλύσεων και στο επίπεδο της έλλειψης τεκμηρίωσης της γεωλογικής μελέτης της εκεί περιοχής. Αυτά όλα ισχύουν και στην περίπτωση τη δική μας.

           Η διάθεση των χημικών και άλλων αποβλήτων δεν μπορεί να γίνεται με τον τρόπο που πρόκειται να την κάνουν, αν τα καταφέρουν, στην περιοχή μας. Σε επίπεδο Δήμων και τοπικών κοινωνιών αφενός δεν μπορούν να ελεγχθούν ουσιαστικά οι αρχικές εισηγήσεις και μελέτες και αφετέρου κανείς δεν μπορεί να παρακολουθήσει και να εγγυηθεί πως όλα θα γίνουν με βάση τις εισηγήσεις και τις μελέτες αυτές. Δεν είναι δυνατόν από τη μια μεριά να καταγγέλλουμε διαφθορά και παρανομίες και από την άλλη να εμπιστευόμαστε αυτούς που έχουν συμφέρον να κάνουν εκπτώσεις και παρεκκλίσεις από τις αρχικές συμφωνίες και μελέτες για να ωφεληθούν οικονομικά. Η διάθεση των χημικών και άλλων αποβλήτων πρέπει να γίνεται με κεντρικό σχεδιασμό από την πολιτεία από μια υπηρεσία που θα έχει και την επιστημονική γνώση και όλα τα μέσα που χρειάζονται για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της διάθεσης των αποβλήτων, που θα μπορεί να βρει απομακρυσμένες και άγονες περιοχές όπου δεν θα δημιουργούνται προβλήματα και όχι αμμορυχεία κοντά στο Λιτόχωρο, κοντά στη θάλασσα, κοντά σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις ή σε τουριστικές περιοχές.

           Η τοποθέτηση του βιομηχανικού αυτού απόβλητου στο αμμορυχείο αποτελεί αυτονόητα μια de facto  υποβάθμιση της ευρύτερης περιοχής. Τι άλλο μπορεί να σημαίνει η τοποθέτηση στον τόπο σου βιομηχανικών αποβλήτων όποια κι αν είναι αυτά; Ταυτόχρονα ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για μεγαλύτερη υποβάθμιση με την εναπόθεση και άλλων αποβλήτων και γιατί όχι και των υπόλοιπων αποβλήτων της TOSOH. Οι διαβεβαιώσεις πως δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος και όλα θα γίνουν με βάση τις νόμιμες προδιαγραφές και τις μελέτες οδηγούν αντικειμενικά στη λογική της πλήρους κάλυψης των οχτακοσίων στρεμμάτων της «τρύπας» με τέτοια βιομηχανικά απόβλητα. Αφού δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος γιατί να μην κλείσουμε εντελώς την «τρύπα» με τέτοια υλικά; Επομένως αν γίνει τώρα η αρχή, η εξέλιξη είναι πλήρως προδιαγεγραμμένη, στο αμμορυχείο θα εγκατασταθεί για πάντα μια ανεξέλεγκτη ωρολογιακή βόμβα που κανείς δεν μπορεί να ξέρει πότε και με πόση ένταση θα εκραγεί.

           Το μέγεθος της υποβάθμισης είτε σε περιβαλλοντικό είτε σε οικονομικό επίπεδο μπορεί να είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο, αυτό μόνο ο χρόνος θα το δείξει. Την ευθύνη γι αυτή την υποβάθμιση που μπορεί να είναι από ασήμαντη έως καταστροφική δεν μπορεί να την πάρει κανένας. 
Το δημοτικό συμβούλιο και ο δήμαρχος πρέπει να πάρουν πίσω την απόφασή τους και να αγωνιστούν κι αυτοί για να μην επιβληθεί κάτι τέτοιο από τα πάνω. Αυτή είναι η φυσιολογική και αυτονόητη δράση όταν υποβαθμίζεται ο τόπος σου!

Προκόπης Κωφός
Χημικός
Τμήμα Χημείας ΑΠΘΚΡΑΧΤΗΣ http://kraxtis-gr.blogspot.com/