| Παλίμψηστο χαρακτήρα έχουν αποκτήσει, τις τελευταίες δεκαετίες, οι σχέσεις μεταξύ δημιουργίας και ανούσιας παραγωγής, ουσιαστικής απόλαυσης και ανιαρής κατανάλωσης, ανάπτυξης και παρακμής. Μικρές φωτεινές περίοδοι δημιουργίας, ουσιαστικών απολαύσεων και ανάπτυξης διακόπτονται από ασυγκρίτως μεγαλύτερα γκρίζα διαστήματα τυποποιημένης παραγωγής, ανιαρής κατανάλωσης και παρακμής.
Λες και το έργο γράφεται και ξαναγράφεται στην ίδια περγαμηνή ή στον ίδιο πάπυρο. Και επειδή οι πάπυροι και οι περγαμηνές είναι δυσεύρετες στην εποχή μας, εκτός του ότι απαιτούν και καλλιγραφία, το έργο μπορεί να γράφεται στον υπολογιστή με ομοιόμορφα και καλαίσθητα γράμματα αλλά παραμένει το ίδιο.
Μειώσεις μισθών, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, για «να μην αφανίσει το χρέος τη χώρα», όπως είχε πει ο Ανδρέας Παπανδρέου, κάποιες αυξήσεις μόλις ήρθε στα ίσα του, ξανά μειώσεις ύστερα από λίγο, πανηγύρια για την είσοδο στη ζώνη του Ευρώ από τον Κώστα Σημίτη το 2002, εκτίναξη της ακρίβειας με τη στρογγυλοποίηση στη μετατροπή της δραχμής σε Ευρώ - ποια στρογγυλοποίηση δηλαδή, αληθινό κλάδεμα των δεκαδικών ψηφίων των τιμών και μεταφορά προς τα πάνω - και η ανάσταση της .....δημιουργίας και της ουσιαστικής απόλαυσης κατά την Ολυμπιάδα του 2004.
Μια, ίσως μοναδική και θαυμάσια εξαίρεση στον ατομικισμό του Νεοέλληνα κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Ένα κορυφαίο γεγονός, παγκοσμίου ενδιαφέροντος, διοργανώθηκε με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων και όλων των Ελλήνων.
Από τότε και ύστερα: εσωστρέφεια, λιτότητα, γκρίνια, καταναλωτική καλοπέραση, τηλεοπτική κουτσουμπολίστικη κοινωνική και πολιτική κριτική και βόλεμα παντοιοτρόπως, κατά προτίμηση στο δημόσιο. Με και χωρίς εξετάσεις, με και χωρίς μέσο ή και με τα δύο. Στα ρετιρέ, στα ισόγεια ή στα ενδιάμεσα των υπηρεσιών, αναλόγως προσόντων και γνωριμιών.
Και η σχέση κράτους πολίτη να γράφεται, να σβήνεται και να ξαναγράφεται αλλά να παραμένει μία από τα ίδια. Το κράτος να ταλαιπωρεί, να καταδυναστεύει και σε κάποιες περιπτώσεις να λεηλατεί το εισόδημα του μισθωτού και ο πολίτης να προσπαθεί να εξαπατήσει το κράτος και επειδή είναι απρόσωπο, να ξεσπά στο δημόσιο υπάλληλο. Ίσως η σχέση κράτους- πολίτη στη χώρα μας να είναι η μόνη που διαθέτει τόσο πάθος και συνάμα τέτοια διάρκεια που όσες φορές σβήστηκε και ξαναγράφτηκε δεν έχασε την έντασή της.
Αν η πιο παλίμψηστη λέξη από τη μεταπολίτευση και μετά είναι «η δημιουργία», αυτή που παρέμεινε γραμμένη χωρίς αλλαγές είναι «το δάνειο». Οι μορφές και τα είδη μπορεί να άλλαζαν, τα επιτόκια να ανεβοκατέβαιναν αλλά τα δάνεια παρέμεναν δάνεια. Κρατικά και ιδιωτικά. Και από την Ολυμπιάδα και έπειτα, μάλλον μας φάνηκαν αρκετά όσα είχαμε δημιουργήσει. Αλλά και να μην ήταν… μπορούσαμε να δανειστούμε!
Σήμερα, στον πάπυρο των πεπραγμένων της Ελλάδας, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, η λέξη «δημιουργία» από το πολύ γράψε σβήσε (ποιο γράψε, περισσότερο σβήσε δηλαδή) μόλις που διακρίνεται ενώ η λέξη «δάνειο», από το συνεχές γράψε, βγάζει μάτι από πολύ πολύ μακριά.
Ένας άλλος λιγότερο παλίμψηστος όρος, όχι όμως και εκ του αποτελέσματος λιγότερο ταλαιπωρημένος, είναι «ο ριζοσπαστισμός». Αρκετές φορές, η πασιφανής ανάγκη άμεσων και ριζικών μεταρρυθμίσεων και αλλαγών, στους πολιτικούς κυρίως θεσμούς, δρομολόγησε συνήθως ατέρμονες διαλόγους (ποιους διαλόγους δηλαδή, παράλληλοι μονόλογοι ήταν οι περισσότεροι) με αποτέλεσμα ο χρόνος κυοφορίας μιας μεταρρύθμισης ως προς τα τεχθέντα αποτελέσματα να θυμίζει το «ώδινεν όρος και έτεκε μυν» και στον πάπυρο ή στην περγαμηνή (ότι θέλετε διαλέγετε) των πεπραγμένων, να ξαναγράφεται «ο ριζοσπαστισμός» από την επόμενη κυβέρνηση ή τους επόμενους υπουργούς.
Καθόλου παλίμψηστη δεν είναι βέβαια η αποστήθιση στο σχολείο. Αυτή έχει γραφεί μια φορά κάποτε και έκτοτε παραμένει η ίδια, διαχρονική και αγέραστη. Το περιεχόμενο του ενός και μοναδικού βιβλίου βέβαια έχει αλλάξει κατά καιρούς αλλά το ένα βιβλίο παραμένει ως η μοναδική πηγή! και η αποστήθιση παραμένει αποστήθιση.
Διανύουμε μια δύσκολη περίοδο λόγω των πραγματικά μεγάλων οικονομικών ελλειμμάτων. Και τα δημοσιονομικά βρέθηκαν για μια ακόμη φορά τις τελευταίες δεκαετίες στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Από το πρωί μέχρι το βράδυ ακούγονται αριθμοί και οικονομικά μέτρα.
Ίσως όμως τα μεγαλύτερα ελλείμματα να μη βρίσκονται στην οικονομία, αλλά στην εκπαίδευση, στην παιδεία και στον πολιτισμό. Μεταξύ των συζητήσεων για τα δημοσιονομικά ακούγονται που και που βέβαια και κάποιες προτάσεις και απόψεις για δημιουργία, καινοτομία και βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών.
Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του Έλληνα, όσες φορές μεγαλουργήσαμε, ήταν η εφευρετικότητα, το ταλέντο και ο πειραματισμός που οδηγεί σε δημιουργία και το γερό χαρτί της Ελλάδας, εκτός από την ιδιαίτερη γεωφυσική της θέση και το μεγάλο χρονικό βάθος ιστορίας, ήταν οι Έλληνες.
Οι Έλληνες που εξερευνούν, γνωρίζουν, προβληματίζονται, συζητούν, διαφωνούν (περισσότερο) και συμφωνούν (λιγότερο) αλλά στο τέλος δημιουργούν, ως ελεύθερα αληθινά ταλέντα και όχι ως διεκδικητές ή υπερασπιστές του τίτλου τους ή θηρευτές των ονείρων τους με ανταμοιβή ή λάφυρο - αναλόγως γνωριμιών - μια θέση στο δημόσιο.
«Με λογισμό και μ’ όνειρο» έχει πει ο ποιητής. Και η αποστήθιση σκεπάζει το όνειρο με γκρίζα σύννεφα ανίας, συσκοτίζει την ορθολογική σκέψη και μετατρέπει το δάσκαλο σε διδάσκοντα.
Μια λέξη που έχει πολλές δεκαετίες να ακουστεί, αλλά είναι γραμμένη στην περγαμηνή των πεπραγμένων και από τον Ευάγγελο Παπανούτσο όταν, επί πρωθυπουργίας Γεωργίου Παπανδρέου, μαζί με τον αείμνηστο Λουκή Ακρίτα, εκπονούσαν την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση κατά τη δεκαετία του ’60, είναι ο ρεφορμισμός.
Μήπως μια διαδικασία συνεχών μεταρρυθμίσεων μέσα στα πλαίσια του κεφαλαιοκρατικού συστήματος και της παγκόσμιας αγοράς που, απ’ ότι φαίνεται, ήρθαν για να μείνουν, είναι αυτό που έχει ανάγκη σήμερα η χώρα, μαζί με τις, εκ των ων ουκ άνευ, ανατροπές, ανατάξεις και αναδιατάξεις για να κάνει τα απαραίτητα δημιουργικά βήματα που θα μειώσουν τα χρέη; (Ο.Β)
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου