Η Ιστορία του Ελληνισμού του Εύξεινου Πόντου, από τα σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν το παγκόσμιο γίγνεσθαι μέχρι τις ιδιωτικές στιγμές απλών ανθρώπων, ζωντανεύει μέσα από το πλούσιο αρχειακό υλικό του Κέντρου Μελέτης και Ανάπτυξης του Ελληνικού Πολιτισμού της Μαύρης Θάλασσας.
Το Αρχείο και η Βιβλιοθήκη του Κέντρου Μαύρης Θάλασσας στεγάζονται (όπως και τα γραφεία) στη Σταυρούπολη Θεσσαλονίκης. Το Αρχείο είναι προσβάσιμο για το κοινό- ερευνητές και ιδιώτες- από το 1998, οπότε και εγκαινιάστηκε.
Στόχος της δημιουργίας του είναι η συλλογή, καταγραφή και μελέτη στοιχείων σχετικών με τον Ελληνισμό των χωρών της Μαύρης Θάλασσας.
Μεγάλο τμήμα του Αρχείου αποτελούν οι περισσότερες από 15.000 φωτογραφίες, που αποτυπώνουν σημαντικά γεγονότα, αλλά και οικογενειακές στιγμές απλών ανθρώπων. Οι φωτογραφίες χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα και μετά και παρουσιάζουν τοπία, αλλά και δραστηριότητες των ελληνικών πληθυσμών της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας.
Εικόνες προσώπων, δραστηριοτήτων και πόλεων παρουσιάζουν, εξάλλου, οι περίπου 500 καρτ ποστάλ, αλλά και οι γκραβούρες, που χρονολογούνται στα μέσα του 19ου αιώνα. Οι τελευταίες παρουσιάζουν με περίτεχνο τρόπο σημαντικά κέντρα δράσης του Ελληνισμού, όπως η Οδησσός, το Ιάσιο, η Κωνσταντινούπολη και η Σεβαστούπολη.
«Μεγάλο μέρος του υλικού που διαθέτει το Κέντρο εντοπίστηκε σε υπαίθριες αγορές ευρωπαϊκών χωρών, όπου πρόσφυγες από την πρώην Σοβιετική Ένωση πουλούσαν έγγραφα, κειμήλια και άλλα προσωπικά τους αντικείμενα», εξηγεί στο ΑΠΕ- ΜΠΕ ο υπεύθυνος του Αρχείου, Σωκράτης Αγγελίδης.
Στις ίδιες αγορές βρέθηκαν και πολλά παλιά βιβλία, που εμπλούτισαν τη Βιβλιοθήκη του Κέντρου Μαύρης Θάλασσας.
Συνολικά τα βιβλία που μπορεί να βρει ο κάθε ενδιαφερόμενος στη Βιβλιοθήκη του Κέντρου ξεπερνούν τα 3.000, τα περισσότερα από τα οποία είναι γραμμένα στη ρωσική γλώσσα. Το παλαιότερο βιβλίο του Κέντρου είναι μία έκδοση του 1672, η «Ιστορία της Κωνσταντινούπολης», γραμμένη στα γαλλικά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, η «Ιστορία της Ποντικής Τραπεζούντος» του Τρύφωνος Ευαγγελίδη, που χρονολογείται το 1898.
«Κόσμημα» του Αρχείου αποτελούν και οι χάρτες του. Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι ο Χάρτης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1909, ο Χάρτης της Μαύρης Θάλασσας που εκδόθηκε στο Κέμπριτζ το 1850, ο Χάρτης του Πληθυσμού του Πόντου (Αθήνα, 1920) και ο Χάρτης της Μαύρης Θάλασσας στα γερμανικά (1877).
Η ίδρυση και η λειτουργία της Φιλικής Εταιρείας στην Οδησσό, αλλά και άλλες σημαντικές στιγμές της Ελληνικής Ιστορίας αναβιώνουν μέσα από τα 4.000 έγγραφα που διαθέτει το Κέντρο Μελέτης και Ανάπτυξης του Ελληνικού Πολιτισμού της Μαύρης Θάλασσας. Τα έγγραφα (τα περισσότερα από τα οποία είναι φωτοαντίγραφα) προέρχονται μεταξύ άλλων από τα κρατικά αρχεία της Ελλάδας, της Ρωσίας, της Γεωργίας, της Αρμενίας και της Ουκρανίας. Επίσης, τμήμα των εγγράφων και των υπόλοιπων αρχείων παραχωρήθηκε από το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης, μετά την υλοποίηση του προγράμματος κατάρτισης παλιννοστούντων ομογενών στην καταγραφή και συντήρηση έργων πολιτιστικής κληρονομιάς.
Στο Αρχείο συγκαταλέγονται, επίσης, αντίγραφα βιβλίων, περιοδικών και εφημερίδων του 19ου αιώνα, τουριστικοί οδηγοί για τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, οπτικοακουστικό υλικό από σύγχρονες δράσεις στις χώρες του Εύξεινου Πόντου, σύγχρονες ελληνικές εφημερίδες που εκδίδονται από ελληνικές κοινότητες των χωρών αυτών.
«Όλη μου η ζωή είναι η έρευνα»
«Ψυχή» της αναζήτησης και καταγραφής του αρχειακού υλικού του Ελληνισμού της Μαύρης Θάλασσας είναι τα τελευταία 16 χρόνια- καθ' όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του Κέντρου,ο Σωκράτης Αγγελίδης.
Όντας συγγραφέας και ερευνητής και ο ίδιος, ο υπεύθυνος λειτουργίας του Αρχείου έχει αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη της Ιστορίας του Ελληνισμού των Παρευξείνιων χωρών. «Όλη μου η ζωή είναι η έρευνα γύρω από τον Ελληνισμό», λέει χαρακτηριστικά στο ΑΠΕ- ΜΠΕ.
Γεννημένος το 1948 στην Τσάλκα της Γεωργίας, ο Σωκράτης Αγγελίδης σπούδασε στο Τμήμα Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης και στη συνέχεια στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Τιφλίδας, από όπου έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα.
Στο Πανεπιστήμιο της Τιφλίδας δίδαξε για 16 χρόνια παγκόσμια φιλοσοφία, αλλά και την τουρκική, ρωσική, γεωργιανή και αζερμπαϊτζανική γλώσσα.
Αφορμή για να ξεκινήσει την ερευνητική του πορεία στάθηκαν τα δικά του οικογενειακά βιώματα. «Η γιαγιά μου γεννήθηκε σε μια περιοχή ανάμεσα στο Βατούμ και το Καρς. Μέχρι την ώρα που πέθανε τραγουδούσε για την Ελλάδα. Τόσο εκείνη, όσο και ο παππούς μου μας μετέδωσαν αυτό τον πατριωτισμό», θυμάται.
«Πάντα αισθανόμουν Έλληνας. Η πατρίδα μου είναι η Ελλάδα και όχι η Ρωσία ή η Γεωργία», συμπληρώνει.
Η αγάπη του για την Ελλάδα τον οδήγησε στην απόφαση να εγκατασταθεί το 1993 στη Θεσσαλονίκη. Στις αποσκευές του μερίμνησε να μεταφέρει πρώτα απ' όλα χιλιάδες σελίδες αρχειακού υλικού, πρωτότυπου και φωτοτυπημένου, από τις έρευνες χρόνων που διεξήγε στην Τσάλκα, αλλά και σε άλλες περιοχές της Μαύρης Θάλασσας, όπου υπήρχε Ελληνισμός.
«Έψαξα σε ορθόδοξες εκκλησίες, σε κοινότητες, σε κρατικά αρχεία. Ζήτησα αντίγραφα από κάθε αρχείο σχετικό με τον Ελληνισμό. Πάντοτε με διευκόλυνε το γεγονός ότι γνώριζα τις περισσότερες κεντροασιατικές γλώσσες και μπορούσα να κατανοήσω το περιεχόμενο των εγγράφων που έβρισκα», παρατηρεί.
Ο ίδιος ξεχωρίζει ως ιδιαίτερα σημαντική την αλληλογραφία μεταξύ των διοικητών της Τσάλκας και του Καυκάσου, που χρονολογείται το 1873 και αφορά στις διώξεις των μουσουλμάνων εναντίον των ορθόδοξων κατοίκων της Τσάλκας. Την αλληλογραφία αυτή εντόπισε τυχαία κρυμμένη στις σελίδες της Βίβλου σε ναό της Τσάλκας.
Το προσωπικό του αρχείο ο Σωκράτης Αγγελίδης το έχει διαθέσει κατά καιρούς προς μελέτη σε ιστορικούς ερευνητές από την Ευρώπη και την Αμερική, ενώ ο ίδιος έχει εκδώσει μέχρι σήμερα 13 βιβλία σχετικά με τον Ελληνισμό της Μαύρης Θάλασσας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου